ما ِیملک خودش باشد اختِیار و حرِّیّت در تصرف دارد، و عقل حاکم به اِین است. مگر اِینکه از نقطه‌نظر عِلِّی، آن جهت اولوِیّتِی که انسان بر ذات و ما ِیتعلّقُ بِالذات دارد، تحتُ‌الشّعاع قرار بگِیرد، بنابر آِیۀ (ٱلنَّبِيُّ أَوۡلَيٰ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ مِنۡ أَنفُسِهِمۡ)[1] ِیا آِیۀ (وَمَا كَانَ لِمُؤۡمِنٖ وَلا مُؤۡمِنَةٍ إِذَا قَضَي ٱللَهُ وَرَسُولُهُۥٓ أَمۡرًا أَن يَكُونَ لهم ٱلۡخِيَرَةُ مِنۡ أَمۡرِهِمۡ)[2] ِیا آِیۀ (وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنۡ حَبۡلِ ٱلۡوَرِيدِ)[3] و ِیا آِیۀ (مَا يَكُونُ مِن نَّجۡوَيٰ ثَلَٰثَةٍ إِلَّا هو رَابِعُهُمۡ وَلا خَمۡسَةٍ إِلَّا هو سَادِسُهُمۡ)[4] که اِین آِیات دلالت بر اولوِیّت ذاتِیه نسبت به ذات انسان بر خودش و ما ِیتعلّقُ بشأنه مِی‌کند. در غِیر اِین‌صورت هِیچ‌کس حق تعدِّی نسبت به حقوقِی که آن حقوق لازمۀ ذات ـ چه بلاواسطه و چه به‌واسطه ـ هستند، ندارد و تعدِّی را ظلم مِی‌داند. اِین ِیک امر فطرِی و بالوجدان است و حتِی بچه‌ها هم وقتِی که کسِی آنها را اذِیت مِی‌کند، اِین را ظلم مِی‌دانند؛ مثلاً اگر ِیک بچه، بچۀ دِیگرِی را بزند، اِین را ظلم مِی‌دانند و آن بچه مِی‌گوِید: «چرا من را زد؟!» ِیا اِینکه اگر کسِی بِیاِید و چِیزِی از مال آنها را بردارد، اِین را ظلم مِی‌دانند. اِین ِیک امر فطرِی است و از قضاِیاِیِی است که قِیاساتها معها است.

مترتّب بر اِین امر فطرِی، عقل ِیک امر دِیگرِی را بار مِی‌کند و آن اِین است که

[1]. سوره أحزاب (33) آِیه 6. امام شناسِی، ج 7 ص 78:

«پِیغمبر نسبت به مؤمنان أولوِیّت دارد از خود مؤمنان نسبت به نفوسشان.»

[2]. سوره أحزاب (33) آِیه 36. اسرار ملکوت، ج 1 ص 261:

«هِیچ‌گونه اختِیار و انتخابِی براِی مرد مؤمن و نه براِی زن مؤمن نخواهد بود هنگامِی که خدا و ِیا رسول خدا او را به انجام ِیا ترک فعلِی فرمان دهند.»

[3]. سوره ق (50) آِیه 16. ترجمه:

«ما از رگ گردن و رگ حِیاتِی انسان به او نزدِیک‌ترِیم!» (محقق)

[4]. سوره مجادله (58) آِیه 7. افق وحِی، ص 592:

«هِیچ سه نفرِی آهسته به سخن نمِی‌پردازند مگر اِینکه خداِی متعال چهارمِی آنها خواهد بود، و هِیچ پنج نفرِی به نجوا نمِی‌نشِینند مگر اِینکه او ششمِی آنان مِی‌باشد.»