مولا وجود داشته باشد و قرِینه‌اِی بر غِیر الزام ـ از استحباب و تهدِید و ساِیر مصادِیق ـ وجود نداشته باشد، در اِینجا دلالت اقتضاء بر الزام است، ِیعنِی نفس القاء کلام از ناحِیۀ مولا بعث مخاطب را مِی‌طلبد و هِیچ قرِینه‌اِی هم بر الزام نِیاز نِیست، بلکه خود همِین مسئله دلالت بر اِیجاب مِی‌کند.

اصل در دوران امر بِین مولوِیت و ارشادِیت

در اِینجا ما اصلاً کارِی به مولوِیت ندارِیم؛ بلکه ما اوامرِی دارِیم، حالا چه اوامر ارشادِی و چه اوامر مولوِی. ما اصلاً نمِی‌دانِیم و شک مِی‌کنِیم که اِین امرِی که مولا کرده است ارشادِی است ِیا مولوِی. در آن بحث طلب عرض شد که آِیا در خود اِین امرِی که از ناحِیۀ مولا مِی‌آِید، طلب هست ِیا طلب نِیست؟ همه مِی‌گوِیند که در امر، حدّاقل طلب و بعث هست، و خود آِیةالله سِیستانِی هم همِین را مِی‌گوِیند. صحبت در اِین است که چه مصداقِی در تحتِ اِین بعث قرار گرفته است، ولِی در اِینکه دلالت بر بعث مِی‌کند حرفِی نِیست.

ما در آنجا گفتِیم که اگر امر دلالت بر طلب کند ـ که مِی‌کند ـ و قرِینه‌اِی وجود نداشته باشد، نفس طلبِی که مولا از اِین بنده مِی‌کند ِیعنِی «من اِین را از تو مِی‌خواهم!» خب «مِی‌خواهم» ِیعنِی برو، بردار و بِیاور! دِیگر در تحتِ اِین «مِی‌خواهم»، اجازۀ بر ترک ِیا منع از ترک قرار نگرفته است. اگر ِیک وقت اجازۀ بر ترک داشت، اِین قرِینه است بر اِینکه منظور از امر در اِینجا استحباب است. ِیک وقت اصلاً مقام، مقام انجام دادن نِیست، بلکه مقام تهدِید ِیا مقام استهزاء است، آن ِیک بحث دِیگرِی است؛ ولِی نفس طلبِی که مولا بدون هِیچ قرِینه‌اِی از مخاطب دارد، وجوب را اقتضاء مِی‌کند، ِیعنِی بلند بشود و انجام بدهد. اقتضاء طبِیعِی القاء امر از ناحِیۀ مولا اِین است، مگر اِینکه ما نِیاز به قرِینه داشته باشِیم.[1]

لذا در واجب تعِیِینِی و واجب تخِیِیرِی عرض کردِیم که در دَوَران امر بِین تعِیِین و تخِیِیر، حکومت با تعِیِین است؛ چون تخِیِیر نِیاز به قرِینۀ زائد دارد، ولِی تعِیِین

[1]. نرم‌افزار کِیمِیاِی سعادت، متن جلسات شرح اسفار اربعه، ج 4، ص 211، جلسه 89.