بِیاِیند. دلِیل التزامِی و لازمۀ آمدن به اِینجا، پذِیرا شدن کعبه است که کعبه اِین افراد را در طواف و سعِی و عبادت پذِیرا شود. اِین لازمۀ دعوت عام است. پس شما خواهِی‌نخواهِی ملتزم شده‌اِید به اِینکه حقّ کعبه بر حق شما مقدم است.

حکم توسعۀ ساِیر اماکن مقدّسه براساس حقّ مدنِیّت و حقّ جوار

اِین مسئله مربوط به کعبه است ـ گرچه خِیلِی‌ها اِین رواِیت را از روِی جهلشان رد کرده‌اند ـ اما مطلبِی که در اِینجا مطرح است اِین است که آِیا ما همِین حکم را مِی‌توانِیم به ساِیر اماکن مشرفه تسرِّی بدهِیم، مثلاً به حرم امام رضا علِیه السّلام ِیا حرم حضرت معصومه سلام الله علِیها ِیا ساِیر اماکن؟ نکته و اشکالِی که در اِینجا وارد مِی‌شود اِین است که اگر قضِیّه عکس بود، ِیعنِی اول در اِینجا مردم بودند و بعد آن حرم اِیجاد شده است، چه باِید کرد؟

عرض ما اِین است که چون در اِینجا اِین عنوان مقدّس است و اِین مشهد مقدّس است و اِین تربت مقدّس است، پس نسبت به همۀ افراد حقِی اِیجاد مِی‌کند که همۀ افراد بِیاِیند و از هم‌چنِین جا و مکان مقدّسِی بهره‌مند شوند، نه‌اِینکه به عدۀ خاصِی که مربوط به آن شهر هستند اختصاص داشته باشد. لذا همان ملاکِی که موسِی بن جعفر علِیهما السّلام در هدم أبنِیۀ در حول مسجدالحرام فرمودند ـ که عبارت بود از اولوِیتِی که از ناحِیۀ تقدس مکانِی براِی افرادِی که به اِین أمکنه مشرّف مِی‌شوند به‌وجود مِی‌آِید ـ در اِینجا هم مِی‌آِید، و از اِین نقطه‌نظر در اِینجا هم مسئله به همان ملاک سارِی و جارِی است.

به اِین حق، حقّ مدنِیّت و حقّ جوار مِی‌گوِیِیم؛ ِیعنِی کسانِی که اطراف اِین مکان مقدّس سکنِیٰ دارند، خواهِی‌نخواهِی ملتزم‌اند به اِینکه اِین حق مدنِیت و اِین حق جوار را لحاظ کنند؛ ِیعنِی همان‌طورکه اگر به‌واسطۀ ضِیق مکان، اضرار بر غِیر وارد بشود ما مِی‌توانِیم منازل را خراب کنِیم و براِی تسهِیل امر و رفع ضِیق و حرج و ضرر و اضرار بر مسلمِین، شوارع اِیجاد کنِیم، همِین‌طور به‌واسطۀ تشرف و به‌واسطۀ اِین مکان مقدّس، حقِی بر له اِین مکان و بر علِیه آن افرادِی که خودِ سکونت و حضور آنها موجب ضِیق و حرج بر زائرِین است، به وجود مِی‌آِید و آنها هم مشمول اِین