نزديكتر نمى‌شود. كلمه فلعمرى كه مفيد قسم است به منظور اهميت موضوع و تاكيد آورده شده است.

(43593- 43583)

ربّ بما اغويتنى،

در معناى حرف باء وجوهى ذكر شده است:

1- به معناى قسم. حال اگر سؤال شود به چه دليل شيطان گمراهى را به خدا نسبت داد و چگونه مورد سوگند قرار گرفته است؟ پاسخ آن است كه علم و قدرت و بقيه خصوصيات كه از آنها در گمراهى استفاده شده خداوند آنها را در وجود او آفريده و چون او خالق اسباب است از اين رو، اسناد گمراهى به وى صحيح مى‌باشد و اما اين كه اغواء مقسم به واقع شده، دو وجه ذكر شده است:

الف: ما موصوله و عائد صله حذف شده و معناى جمله آن است: سوگند به آنچه كه مرا به آن سبب گمراه ساخته‌اى، و مراد از آن دستور سجده بر آدم مى‌باشد، زيرا در مقابل اين امر استكبار كرد و از معصيتكاران شد، پس در حقيقت مقسم به امر و فرمان خداوند مى‌باشد.

ب: كلمه ما مصدريه باشد و بطور مجاز و از راه اطلاق مسبّب بر سبب، امر حق تعالى را گمراهى نام نهاده و سپس اين امر را به اعتبار امر و تكليف نه به اعتبار گمراهى مورد سوگند قرار داده است.

2- معناى دوم حرف باء، سببيّت است يعنى به سبب گمراهيم چنين مى‌كنم، چنان كه مى‌گويند: بطاعته ليدخل الجنه و بمعصيته ليدخل النار يعنى به سبب اطاعتش بايد داخل بهشت شود و به سبب گناهش بايد داخل دوزخ شود.

مفعول لأزنينّ، الباطل بوده و حذف شده يعنى سوگند اين است كه آن چنان باطل را براى بنى آدم آرايش مى‌دهم تا به انجام دادنش اقدام كنند.

3- به معناى سببيّت اما فعل اقسم محذوف باشد و معنايش چنين است:

به سبب تكليفى كه براى من معين ساختى كه باعث گمراهى من شد اكنون قسم ياد مى‌كنم كه باطل را براى اولاد آدم در روى زمين آرايش خواهم داد.