محسوس دنيا سبب انس گرفتن آدمى به آن مى‌شود و اين ارتباط نزديك به دنيا انسان را به آن مغرور و از غير آن غافلش مى‌سازد، و لازمه آن، پيدا شدن اطمينان كامل به امور دنيوى و مستى و بيهوشى و سرانجام افتادن در دره هلاكت است كه ديگر نه پشيمانى سود دارد و نه لغزشها جبران مى‌شود.

اگر چه ياد مرگ خود به تنهايى سبب پند و نصيحت و بى‌علاقگى آدمى نسبت به زندگانى دنيا مى‌شود ليكن شرح حال و خصوصيات انسانى كه مرگش فرا رسيده و روى دستها به سوى گورستان برده مى‌شود، و سرانجام او، در بيان اين مطلب رساتر است زيرا هر كدام از اين خصوصيات با قطع نظر از مرگ مورد انزجار و نفرت طبع آدمى، مى‌باشد، اما با همراه بودن مرگ كه خود، دردآور و مكروه طبع است در پند آموزى و توجه انسان به آخرت مؤثرتر خواهد بود.

(42193- 42167) 3- دستور سوم كه در اين خطبه به عنوان وصيت براى مردم صادر فرموده، آن است كه به منظور آباد كردن منزلهاى آخرت كه وعده‌گاه آنهاست و به آباد ساختن آن مامور شده‌اند بر يكديگر سبقت بگيرند و آباد كردن سراى آخرت با كارهاى نيك انجام پذير است كه مطابق فطرت و سنتهاى الهى است و كمالات نفسانى را مى‌افزايد، خلاصه معنا اين كه با حفظ نظام شرع و تداوم بر كارهاى نيك و انجام عبادات و به دست آوردن كمال روحى و معنوى، براى آباد ساختن منزلهاى آخرت خود از يكديگر پيشى بگيرند، چنان كه خداوند متعال در قرآن به اين مطلب اشاره فرموده است: «وَ سارِعُوا إِلى‌ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ‌ [1]» و در آيه ديگر نيز به اين امر، تشويق و ترغيب كرده است: «وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ‌ [2]» و جز اينها از آيات.

[2] سوره انعام (6) قسمتى از آيه (31) يعنى: ... و همانا سراى ديگر، اهل تقوا را نيكوتر است، آيا نمى‌انديشيد.