كه قرآن اشاره مى‌كند مى‌ميريم و زنده مى‌شويم و يا امر ديگر از امورى كه ميان آنها مشترك است، گر چه منكرانى كه مورد سخن امام (ع) بودند توجّهى به اين جامع نداشتند زيرا مراعات اين اصطلاحات و جزئيات تمثيل، از امور تخصّصى است كه آنان از اين علم بى‌بهره بوده‌اند، و در جاى خود ثابت شده است كه با فرض تحقّق شرايط تمثيل، اعتبار چندانى ندارد، بلكه به دلايلى فاسد است، زيرا حد اكثر افاده ظن و گمان ضعيف يا قوى مى‌كند و مفيد يقين نيست.

(40776- 40753)

و لم يلجئوا ... جان،

در اين جملات حضرت ادّعاى كافران را مبنى بر انكار حق و قيامت، مردود دانسته است به دليل اين كه آنان براى عقيده خود هيچ دليلى ندارند. و هل يكون ... جان، ممكن است اين قسمت هشدارى باشد بر اين كه اصل وجود آنها و آفرينش گياهان دليل بر وجود صانع است و نقيض ادّعاى آنان را اثبات مى‌كند و به صورت استفهام اشاره به حدّ وسط و كبراى قياس كرده است كه ترتيب آن با شكل اول چنين مى‌شود: آنها مصنوعند و هيچ مصنوعى بى‌صانع نيست، پس هيچ كدام از آنان بى‌صانع و آفريننده نيست، امام (ع) به كبراى قياس، فقط اشاره‌اى فرموده بدون اين كه تصريح به آن كند، زيرا امرى بديهى است و خلافش ترجيح بلا مرجّح است كه نزد همه عقلا حتى كودكان و حيوانها زشت و محال است از باب مثال: درازگوش كه صداى چوب را مى‌شنود از ترس مى‌دود، به دليل آن كه غريزه‌اش مى‌گويد صداى چوب بدون وجود چوب محال است. پس فرارش ترجيح بلا مرجّح نيست و بر فرض اين كه گياه بدون زارع سبز شود دليل بر آن نمى‌شود كه فاعل نداشته باشد، زيرا زارع فاعل و وجود دهنده نيست، او فقط كارش آماده كردن بذر و زمين است ولى فاعل حقيقى و هستى بخش به زراعت و گياه، پروردگار حكيم است كه از حواسّ ظاهرى ما، دور مى‌باشد، ديدگان او را در نمى‌يابند و اوهام و انديشه‌ها از درك ذات اقدس وى ناتوانند و او از آنچه منكران ستمگر