است، و شأن حق تعالى با خلقش بدين‌گونه است.

1012/ 4 پس ما از حيث حقايقمان- يعنى صور معلوميت ثابتمان در علم او تعالى- آينه‌هاى وجود مطلق ذاتى وحدانى و يكتاى اوييم، چون خداوند متعال عين وجود است و غير او را وجودى نيست و او است كه در ما خودش را آشكار مى‌كند، اما حضرت او آينه احوال متكثر و شماره‌هاى فراوان ما است، بنابراين ما بعضى مر بعضى‌مان را ادراك مى‌كنيم- ولى در حق- لذا آنچه را كه ما در او از صفات و احوال آشكار مى‌سازيم- از ما- دوست مى‌دارد، و او در ما خودش را- از حيث اين‌كه ديدنش مر خودش را در آينه‌اى كه از وجهى مغاير او است مخالف ديدنش مر خودش را در خودش و براى خودش است- دوست مى‌دارد، بلكه آنجا اصلا نه ديدنى است و نه عدد و شمارى، براى اين‌كه آينه مغايرت از آن جهت كه محل تجلى مقيّد بدان است؛ در آنچه كه در آن حكمى نقش مى‌پذيرد كه در حال مشاهده خودش مر خودش را نبوده است تعيّن و ظهور مى‌يابد، و اين رازى است كه هركس بر آن آگاهى يابد راز ذات و صفات و احوال و آينه‌ها و مجلاها را خواهد دانست، و نيز خواهد دانست كه عالم با حقايق و صورش از وجهى آينه حق‌اند و حق تعالى از وجهى ديگر آينه عالم است.

1013/ 4 اين سخن او مطابق سخن ديگرش است كه بارها بيان داشتيم: تو آينه اويى و او آينه احوال تو است، و سخن ما هم كه گفتيم: او آينه تو است، درست است، به اعتبار اين‌كه حقيقت تو حالى از احوال او است، و باز هم كه گفتيم: تو آينه شئون و صفات و اسماء اويى، درست است، به اعتبار اين‌كه لواحق؛ لواحق ذات‌اند.

1014/ 4 سپس گوييم: و بندگان طالب دو دسته‌اند: عالم و جاهل، جاهل جفتش، مناسبت و ارتباط به رقيقه ذاتى است، و عالم- به واسطه آنچه از اسرار پيشين كه بيان داشتيم- يارى از مناسبت مى‌گيرد و علم؛ راه را نزديك مى‌كند و علايق و وابستگى‌ها و بازدارنده‌هاى از تكميل صورت مناسبت را قطع مى‌كند و حكم مناسبت را تقويت و محكم مى‌كند، سپس اعانه و كمك كردن است كه بدان قدر مشترك- از حيث يك يك از حقايق كه ذات طالب و مطلوب و لوازم آن (ذات) بر آن اشتمال دارد- يارى مى‌شود، و سخن پيغمبر 6 اشاره به اين دارد كه فرمود: به اخلاق الهى خوپذير شويد. و از اين بابست كه كسى‌