859/ 4 و از سرايت جمع كه جامع بين چهار در چهار مظاهر و عوالم است شانزده مرتبه- به واسطه ضرب چهار در چهار- حاصل آمد.

860/ 4 و چون فرديّت شرط در درستى نتيجه‌گيرى و تمام بودن صورتش مى‌باشد؛ حقايق اسمائى اصلى كه در تعين دوم مفصل بودند؛ در صور مراتب نفوس خود غايب و پنهان گشتند تا فرديّت در تمام صور حصول پيدا كند، گويى كه در تعين دوم حصول پيدا نكرده و سارى در وجود نبوده، پس از شانزده دوازده باقى مى‌ماند، گويى كه حكم اينها سارى در وجود است، لذا در عرش محيط صورت آنها مقدّر گشت، و آنها دوازده برج‌اند كه تقسيم معقولى است و امروز آن را چهار فرشته حمل مى‌كنند و حقايق چهارگانه اسمائى الهى مذكور به اينان (فرشتگان چهارگانه حاملان عرش) مى‌نگرد و آثار آن حقايق با اين نگريستن؛ در حاملان- البته در آن‌كه محل آن آثار است- نفوذ پيدا مى‌كند.

861/ 4 پس راز شانزده كه حكمش در وجود سارى است و از بيشتر مداركى كه از ادراك حقايق پوشيده و محجوب‌اند- به ويژه حقايق الهى- پنهان است آشكار شد، لذا مى‌پندارند كه آن‌چه عرش آن را فرا گرفته و حاوى است تمام اشياء نمى‌باشد، ولى وقتى كه جايگاه تجسّد يافتن معانى مجرّد در قالبهاى متناسب خود پديدار گردد؛ يعنى عالم مثالى كه در آن حشر و ديگر مواعيد نبوت است، و حقايق اسمائى الهى كه حامل حاملان (عرش) اند مانند ارواح و مظاهرشان صورت پيدا كنند، در آن روز راز عرش فراگير و حكم عام كامل آن، و حاملان هشتگانه‌اش كه به واسطه آنان آثار آنها (حقايق اسمائى) نفوذ پيدا مى‌كند آشكار مى‌شود و سرّ (هشت) ترا بر مرتبه خالق آنها كه در موجودات و تمام عوالم حكمران است آگاهى مى‌بخشد، چون وقتى روشن شد كه عرش به سبب اين حيثيّت- از نسبت عمومى‌اش به آن‌چه حاوى آن است- حكمران مى‌باشد، پس خالق او به طريق اولى (به اين حكمرانى سزاوارتر است) بزرگ است خداوند يكتا پروردگار جهانيان.

862/ 4 اما حاملان چهارگانه امروز عرش: پيش از اين گفته شد كه شيخ اكبر رضى الله عنه گفت: يكى بر صورت اسرافيل است و دومى بر صورت ميكائيل و سومى بر صورت جبرائيل و چهارمى بر صورت رضوان، و اينها صور مقامات آنان است نه نشآتشان، و در