ظهور تركيبى كه كامل كننده دور مرتبه اعتدالى بوده و شامل تمام مرتبه اعتدالى سه‌گانه مذكور و بلكه شامل تمام مراتب برزخيت بالا و پائين (علوى و سفلى) مى‌باشد- تعين مى‌يابد، و اين مرتبه شامل؛ صورت برزخ اول و دوم كه عبارت از باطن‌ترين باطن‌هاى حقيقت انسانى و ميزان تمام مراتب اعتدالى است مى‌باشد، ولى صورتى معقول، و مزاج كامل اعتدالى صورتى محسوس براى آن دو است، و روح الهى دميده شده در او؛ صورت تجلى نفسى رحمانى ظاهرى‌[1] است.

762/ 4 پس همانطور كه برزخ دوم جامع بين وجود و علم- كه تعلق به تمام معلومات و مخلوقات دارد- مى‌باشد؛ صورت و سايه‌اى است مر برزخ اول را كه جامع بين احديت و واحديت؛ است و تجلى دومى ظاهرى نفسى نسبت به تجلى اوّلى غيبى باطنى‌[2]، همين‌طور مرتبه اعتدالى و مزاج انسانى پس از حصول نفخ و دميدن؛ صورت آن تجلى و برزخ است- با آنچه كه آن دو بر آن از اسماء و حقايق ظاهرى و باطنى اشتمال دارند- از اين روى پيغمبر 6 فرمود: خداوند آدم را بر صورت خودش- و يا بر صورت رحمان- آفريد، پس آدم به واسطه حقيقتش جامع تمام آن‌چه را كه برزخ و تجلى دوم گرد آورده مى‌باشد، همچنان كه محمد 6 به واسطه حقيقت و صورتش جامع تمام آن چه را كه برزخ اول از مفاتيح غيب و احديت گرد آورده مى‌باشد، و واحديت جمعيت احديت است، به‌طورى كه حكم چيزى مطلقا بر چيز ديگر غلبه ندارد.

اشاره‌اى شريف و لطيف به راز ستيز ملكوتى كه گاهى از جانب فرشتگان است‌

و ديگرگاه از ابليس و در آن آگاهى دادن بر كمال آدمى است كه بدان شايستگى خلافت را يافت، اين اشاره داراى مقدماتى چند است: 763/ 4 نخست اين‌كه: فرشتگان از جمله قواى «يد» اند[3] و نسبت به صورت رحمانى‌

[1] - نفسى رحمانى باطنى آن است كه در احديت و واحديت مى‌باشد.

[2] - يعنى همان‌گونه كه تجلى دومى ظاهرى صورت و سايه‌اى است مر تجلى اول غيبى باطنى را.

[3] - مقصود از يد؛ يمين و دست راست است كه كنايه از قدرت الهى مى‌باشد. م