اصالت و به كون تبعيّت، مانند علم و اراده و امثال اين دو، لذا در قديم قديم است و در حادث حادث، و هر دو هم متبوع (تبعيت شده) اند و هم تابع؛ خواه هر يك از آن دو كلى باشند و يا جزئى.

66/ 4 پس كليات و متبوعات محدود در مبدأ مرتبه علمى و رتبه دوم و لوازم آن- در وسط و پايان آن (رتبه)- مى‌باشند.

67/ 4 برخى از چيزها ملازم آنها (كليات و متبوعات) در اين مرتبه مى‌باشند، مانند قابليات غير مجعول و هيآت و شكلهاى معنوى.

68/ 4 و از جمله آن‌چه كه تحت احاطه عالم ارواح است، مانند حيات و علم و هيآت روحانى آنها و ظهور و بطون روحانى آنها (ارواح) نسبت به عالم مثال و حسّ.

69/ 4 و از جمله آن‌چه هم كه تحت احاطه عالم مثال است همين‌طور مى‌باشد.

70/ 4 و از جمله آن‌چه كه تحت احاطه عالم حس است؛ مانند موجودات و هيآت و شكلهاى حسّى و قابليات وجودى مجعول براى علوم و اعمال، و مانند اضافه و نسبت دادن مقولات ده‌گانه- از كمّ و كيف و غير اين دو- به آنها.

71/ 4 سپس (گوييم:) همه اينها منحصر در پنج مرتبه است كه ششمى آنها جامع و فراگير همه اينها است، چون اينها اگر چه مظاهر و مجالى‌اند؛ ولى هيچ كدام نيستند جز اين‌كه يا فقط براى حق ظاهر مى‌شوند و يا براى او و كون (هر دو).

72/ 4 اول مرتبه غيبت است؛ به واسطه غيبت هر شئى كونى از خودش و غير خودش در آن، چون در آن هيچ ظهورى جز براى حق متعال نمى‌باشد، و نفى ظهور از غير او به يكى از دو وجه است: يكى از آن دو به نفى كردن اعيان آنها است به كلى- به گونه‌اى كه خداوند بود و با او هيچ چيزى نبود- و اين مجلا عبارت از تعيّن اول است، و ديگرى به نفى كردن وجود آنها است، و اين مجلا عبارت از تعيّن دوم و عالم معانى و غيب دوم است.

73/ 4 و دوم- يعنى مرتبه‌اى كه آن‌چه در آن ظاهر مى‌شود براى كون است- اين مرتبه نيز از جهت علم و ادراك سه قسم است:

74/ 4 چون ظهور يا براى موجودات بسيط است و در ذاتشان كه مرتبه ارواح ناميده مى‌شود.