بخش ديگرى از تفكرات حكيم اشراق است و اميد مى‌رود انتشار منقّح آن كار پژوهشگران را تسهيل كند.

اللمحات‌

اللمحات، نيز يكى از آثار سهروردى است و حتى خود او در مقدمه‌ى حكمة الإشراق (ص 10) از آن ياد كرده است. اين كتاب به شيوه‌ى التلويحات و المشارع است و در سه علم منطق و طبيعى و الهى تنظيم يافته است. و در اين مجموعه فقط قسمت الهيات آن با عنوان «العلم الثالث» كه سهروردى اختصاصا اين اصطلاح را غالبا به جاى ما بعد الطبيعه يا الهيات به كار مى‌برد، آمده است‌[1]. اين قسمت در «شش مورد» و هر «مورد» به چند «لمحه» تقسيم شده است. اين كتاب يك بار در بيروت (1969 م) به اهتمام اميل المعلوف در سلسله‌ى دراسات و نصوص فلسفية، ش 3، منتشر شده است. و نايابى آن در ايران، و اهميت بودن آن در مجموعه‌ى آثار سهروردى و نيز تصحيح آن از روى نسخ بسيار قديمى، مجوز نگارنده در تجديد چاپ آن بوده است.

اين كتاب در حكم خلاصه‌يى از التلويحات است و به شيوه‌ى مشائى است، در پاره‌يى موارد به قدرى فشرده است كه فهم مطلب و نيز درك رابطه با قبل و بعد، بسيار مشكل مى‌شود. بهترين راه حل چنين مشكلاتى، رجوع به التلويحات و المشارع است.

اثر اشارات ابن سينا در اين كتاب به روشنى مشهود است با اين تفاوت كه سهروردى اولا مطالب را بسيار خلاصه آورده و ثانيا از لحاظ سبك نگارش با ابن سينا تفاوت دارد. حتى نام اين كتاب نيز چون نام التلويحات با نام الإشارات و التنبيهات قرابت دارد. در ذيل نمونه‌يى از اين كتاب و اشارات ابن سينا براى مقايسه آورده مى‌شود:

متنى از اللمحات (قسمتى از بند 48):

و اللذيذ قد يصل فيكره كما للمريض المكره للطعام أو الممتلي جدّا. و إنّما ذلك لمضادّ أو شاغل مبطل للشعور أو للكمالية في تلك الحالة. و المولم قد يحضر دون الألم- كشديد السّكر أو المشرف على الموت الساقط قواه إذا ضرب- و إنّما ذلك لشاغل أو مضادّ مبطل للإدراك. و عديم الذوق قد لا يشتاق إلى اللذة، و إن صحّ عنده وجودها، كالعنّين الغافل عن لذة الجماع و كذا عديم المقاساة للألم لا يحترز كما ينبغي.

[1] در چاپ سوم اين نقيصه رفع شد و بخش‌هاى منطق و طبيعيات نيز در اين مجموعه آمده است.