مجموعه‌ى حاضر در جهت شناخت بيش‌تر اين حكيم بزرگ ايران اسلامى، محققان را به كار آيد.

كلمة التصوف‌

اين رساله يكى از آثار بسيار پرارزش سهروردى است كه براى نخستين بار به زيور چاپ آراسته مى‌گردد. سبك نگارش، شيوه‌ى استدلال، تمسك به آيات و احاديث و اقوال صوفيان، ذكر نام كتاب حكمة الإشراق در آن، نقل شهرزورى، ياقوت حموى، و قطب الدين شيرازى، ترديدى در انتساب آن به سهروردى باقى نمى‌گذارد. با اين حال، با نام‌هاى مختلف ذكر شده است. شهرزورى گفته است: كتاب فى التصوف يعرف بالكلمة[1] و ياقوت‌[2] از كتابى به نام المقامات ياد كرده كه قطعا همين رساله است و قطب الدين شيرازى در شرح حكمة الإشراق (چاپ سنگى تهران، ص 15) ضمن استناد به آن، آن را كلمة التصوف خوانده است. عناوين مذكور، احتمالا از عبارت مصنف در آغاز رساله، اقتباس شده كه گفته است: «و بعد ألزمتنى إسعافك إلى تحرير كلمات مومئة إلى الحقائق شارحة لمقامات الصوفيّة».

از آغاز اين رساله برمى‌آيد كه آن را به خواهش دوستى، در شرح مقامات صوفيان و علم دل كه مايه‌ى آرام دل آنان است و نيز برخى از مسائل برهانى، نوشته است. شيخ، تصريح مى‌كند كه در آن، از اصطلاحات ياران حقيقت در علوم برهانى، چندان پيروى نكرده است. و نيز، اصطلاحات را جهت فهم آن كه اين رساله را براى او نوشته، ساده كرده، و از اينكه الفاظ خاصى به كار برده، با توجه به اينكه مقصود يكى است، از ابناى حقيقت خواسته تا او را معذور دارند. اين رساله نيز به مانند الألواح العمادية، مشتمل است بر مختصرى از منطق و طبيعيات و الهيات و در پايان اصطلاحات اخلاق و تصوف تعريف و تشريح شده است. غالبا مطالب با آيات قرآن و احاديث و سخنان صوفيان، تأييد شده است.

اين رساله جمعا در 23 فصل تنظيم شده و فصل‌ها عنوان ندارند.

در فصل نخست، با تأكيد بر حفظ شريعت، مى‌گويد، هر ادعايى كه گواهى از كتاب و

[1] نزهة الأرواح كه در مقدمه‌ى مجموعه‌ى سوم چاپ شده است، ص 19، ش 13.

[2] معجم الأدباء، ج 19، ص 314.