دو. جامعه كوفه از نظر اعتقادى‌

از نظر اعتقادى، جامعه آن روز كوفه را مى‌توان به دو بخش مسلمان و غير مسلمان، تقسيم كرد. بخش غير مسلمان كوفه، عبارت بودند از: مسيحيان عرب از «بنى تَغلِب»، مسيحيان نَجران، مسيحيان نَبْطى، يهوديانى كه در زمان عمر از شبه جزيره عربستان رانده شده بودند، و زردشتيان ايرانى. اين بخش، در مجموع، قسمت ناچيزى از كلّ جمعيّت كوفه بودند.

سه. جامعه كوفه از نظر سياسى‌

بخش مسلمان كوفه را، از نظر سياسى، مى‌توان به چهار دسته تقسيم كرد:

1. هواداران اهل بيت عليهم السلام‌

پيش از اين، اشاره كرديم كه در عصر نهضت حسينى، كوفه، كانون هواداران اهل بيت عليهم السلام بود؛ ولى اين سخن، بدان معنا نيست كه همه كسانى كه به اهل بيت عليهم السلام اظهار ارادت مى‌كردند، پيروان راستين آنها و «شيعه» به مفهوم حقيقى اين كلمه بودند؛ بلكه هواداران اهل بيت عليهم السلام و مدّعيان تشيّع در آن دوران، به چند دسته تقسيم مى‌شدند كه در ادامه همين فصل، توضيح خواهيم داد.

2. هواداران بنى اميّه‌

هواداران بنى اميّه، بخش قابل توجّهى از مردم كوفه را تشكيل مى‌دادند. در آن دوران كه بيست سال از حكومت امَويان در كوفه مى‌گذشت، افراد بسيارى جذب آنها شده بودند. هواداران بنى‌اميّه در كوفه، از تشكّل و سازماندهى نيرومندى برخوردار بودند. افرادى مانند عمرو بن حَجّاج زبيدى، يزيد بن حرث، عمرو بن حُرَيث، عبد اللَّه بن مسلم، عمارة بن عقبه، عمر بن سعد و مسلم بن عمرو باهِلى، از سران آنان به شمار مى‌رفتند و همين‌ها بودند كه وقتى از پيشرفت كار مسلم بن عقيل و ضعف و