نقش داشتند (چه كسانى كه رو در رو با امام حسين عليه السلام جنگيدند و چه كسانى كه با يارى نكردن امام عليه السلام، غير مستقيم در اين حادثه دردناك شريك بودند)، مجازات شدند.

1. زوال حكومت خاندان ابو سفيان‌

نخستين موج رويداد عاشورا، تنها سه سال پس از آن، پديدار شد و موجب زوال حكومت خاندان ابو سفيان گرديد. نقش اين فاجعه در افول قدرت اين خاندان، به قدرى روشن بود كه عبد الملك بن مروان، با اين كه خود، ميراثخوار حكومتِ آنان بود، پس از رسيدن به قدرت، رسماً به اين واقعيتْ اعتراف كرد و به حَجّاج بن يوسف نوشت:

مرا از ريختن خون فرزندان عبد المطّلب، دور بدار، كه در آنها راه نجاتى از جنگ نيست. من، فرزندان حَرب را ديدم كه وقتى حسين بن على را كُشتند، پادشاهى را از دست دادند[1].

2. كوتاهى عمر و بيمارى‌هاى خطرناك‌

عبد اللَّه بن بدر خَطْمى، از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت كرده است كه فرمود:

مَن أحَبَّ أن يُبارَكَ فى أجَلِهِ، وَ أن يُمَتَّعَ بِما خَوَّلَهُ اللَّهُ تَعالى فَليَخلُفنى فى أهلى خِلافَةً حَسَنَةً، وَ مَن لَم يَخلُفنى فيهِم بُتِكَ عُمُرُهُ، وَ وَرَدَ عَلَىَّ يَومَ القِيامَةِ مُسوَدّاً وَجهُهُ‌[2].

هر كس علاقه‌مند است كه عمرش طولانى شود و از آنچه خداوند متعالْ نصيب او كرده، بهره ببرد، جانشينى خوب براى من در خانواده‌ام باشد، و هر كس جانشينى مرا در خانواده‌ام به عهده نگيرد، عمرش كوتاه مى‌شود و در قيامت، روسياه نزد من مى‌آيد.

[1] كانَ مَعَ الحُسَينِ عليه السلام امرَأَتُهُ الرَّبابُ بِنتُ امرِئِ القَيسِ، وهِيَ امُّ ابنَتِهِ سُكَينَةَ، وحُمِلَت إلَى الشّامِ فيمَن حُمِلَ مِن أهلِهِ، ثُمَّ عادَت إلَى المَدينَةِ، فَخَطَبَهَا الأَشرافُ مِن قُرَيشٍ.

فَقالَت: ما كُنتُ لِأَتَّخِذَ حَمواً بَعدَ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله، وبَقِيَت بَعدَهُ سَنَةً لَم يُظِلَّها سَقفُ بَيتٍ، حَتّى بُلِيَت وماتَت كَمَداً.

وقيلَ: إنَّها أقامَت عَلى قَبرِهِ سَنَةً، وعادَت إلَى المَدينَةِ، فَماتَت أسَفاً عَلَيهِ 774

( الكامل فى التاريخ: ج 2 ص 579، جواهر المطالب: ج 2 ص 295).

[2] در الاحتجاج( ج 2 ص 109 ح 170)، از حذيم بن شريك اسدى نقل شده است كه در آن به جاى« زنان كوفه مى‌گريستند ...»، آمده:« زنان كوفه مى‌گريستند و گريبان چاك مى‌كردند و مردان هم با آنان مى‌گريستند». در بلاغات النساء نيز از حذام اسدى نقل شده و در آن به جاى اين عبارات، آمده است:« زنان كوفه در آن روز، به خود، سيلى مى‌زدند و گريبان چاك مى‌كردند».