نيز بر تشكيل حكومت، دلالت دارند.

اين دو حقيقتِ كلامى و تاريخى، اين گروه را وا داشته است تا به گونه‌اى به سازش و توافق ميان اين دو نظريه، اهتمام ورزند و در نتيجه، چهار صورت و چهار رأى، در اين زمينه، شكل گرفته است:

الف- مرحله‌اى كردن قصد

از برخى نوشته‌هاى استاد مطهّرى بر مى‌آيد كه وى، هدف امام حسين عليه السلام را «مرحله‌اى» مى‌داند كه در مرحله نخست، قصد تشكيل حكومت داشت؛ ولى پس از رسيدن خبر كشته شدن مسلم به امام عليه السلام، قصد او شهادت بود.[1]

ب- قصد مستقيم و غير مستقيم‌

علّامه سيّد مرتضى عسكرى، در مقدّمه مرآة العقول- كه بعدها با عنوان معالم المَدرسَتَين منتشر شد-، بر اين عقيده است كه امام حسين عليه السلام، قصد شهادت كرد؛ امّا مى‌خواست كه مردم عليه حكومت يزيد، قيام مسلحانه كنند.[2]

ج- تشكيل حكومت، با علم به شهادت‌

آية اللَّه رضا استادى مى‌نويسد:

ما نمى‌گوييم امام عليه السلام به قصد كشته شدن رفت؛ بلكه مى‌گوييم با علمِ به اين كه كشته مى‌شود، رفت؛ امّا على الظاهر، طبق دعوت اهل كوفه براى تشكيلِ حكومت رفت‌[3].

چند نكته‌

اينك، پس از گزارش نظريه‌ها، به اجمال، برخى پرسش‌ها و ابهام‌ها و نقدهاى وارد شده بر آنها را بيان مى‌كنيم و تأكيد مى‌كنيم كه قصد تفصيل و بررسى همه‌جانبه‌

[1] مجموعه آثار استاد شهيد مطهّرى: ج 17 ص 371.

[2] ر. ك: مقدّمةُ مرآة العقول: ج 2 ص 493- 494، مَعالم المدرستين: ج 3 ص 308.

[3] سرگذشت كتاب شهيد جاويد: ص 339.