گفتنى است در عصر حاضر، تنها كسى كه نظريّه تشكيل حكومت را پرورد و كوشيد تا آن را مستدل كند، آقاى صالحى نجف‌آبادى بود. وى بر آن است كه امام عليه السلام از همان آغاز، هدفِ از پيش تعيين شده‌اى نداشت؛ بلكه به اقتضاى شرايط، تصميم مى‌گرفت و هدفى را تعقيب مى‌كرد. به نظر او، قيام امام حسين عليه السلام، چهار مرحله داشته و ايشان در هر مرحله‌اى، هدفى را تعقيب مى‌كرده است.

يادآورى مى‌شود كه نظر رايج اهل سنّت در تحليل حادثه عاشورا نيز تشكيل حكومت به وسيله امام عليه السلام است. ابن كثير، عنوان يك بحث از كتابش را به همين نكته، اختصاص داده است: «حكايت حسين بن على عليه السلام و علّت هجرتش با خانواده، از مكّه به عراق، براى به دست آوردن حكومت».[1]

روشن است كه صراحت اهل سنّت در تبيين هدف امام حسين عليه السلام و عدم اختلاف آنان در اين زمينه، از آن روست كه تنها نگاهى تاريخى به اين مسئله دارند و بحث‌هاى كلامى را در آن، دخالت نمى‌دهند.

3. نظريه حفظ جان‌

يكى از نويسندگان معاصر، هدف امام حسين عليه السلام را چنين تشريح مى‌كند:

بيرون آمدن امام حسين عليه السلام از مدينه به مكّه و از مكّه به طرف عراق، براى حفظِ جان بوده، نه خروج و قيام، و نه جنگ با دشمن، و نه تشكيل حكومت‌[2].

4. نظريه جمع‌

چنان كه گذشت، نظريه جمع، در صدد سازگارى دادن ميان نظريه «شهادت‌طلبى» و نظريه «تشكيل حكومت» است؛ زيرا احاديث فراوانى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و ائمّه عليهم السلام، نقل شده كه بر شهادت‌طلبى، دلالت دارند و سخنان، خطابه‌ها و نامه‌هاى امام حسين عليه السلام‌

[1] البداية و النهاية: ج 8 ص 149.

[2] كتاب هفت ساله چرا صدا در آورد: ص 193- 194.