از مطالب اين منابع را مورد نقد قرار داده‌ايم.

2. عدم نياز به گزارش‌هاى مُتفرّد منابع متأخّر

مطالعه و دقت در آثار و منابع رخداد عظيم كربلاى حسينى مؤيّد اين مدّعاست كه تاريخ عاشورا، به قدر كفايت، منابع معتبر و قابل استناد دارد و اصولًا نيازى به گزارش‌هاى منابع غير قابل استناد، نيست.

3. تمايز روشن گزارش‌هاى منابع كهن و منابع جديد

اين نكته، تنبّه‌آفرين است كه گزارش منابع كهن (تا قرن نهم) در باره واقعه عاشورا، تفاوت و تمايز روشنى با گزارش‌هاى پس از آن دارد، از جمله اين كه:

الف- در منابع متعلق به سده‌هاى اخير، صدها بلكه هزارها گزارش نو ديده مى‌شوند كه در منابع كهن، اثرى از آنها نيست.

ب- شيوه‌اى كه منابع ضعيفِ سده‌هاى اخير براى گزارش واقعه عاشورا انتخاب كرده‌اند، شيوه داستان‌سرايى به جاى نقل مستندِ تاريخى است. از اين رو، گزارش‌هاى كوتاهِ منابع اصلى، در اين گونه كتاب‌ها، به داستان‌هايى بلند با جزئيات فراوان، تبديل شده‌اند.

ج- بسيارى از منابع ياد شده، براى تحريك عواطف مردم، حتّى تا مرز ناديده گرفتن عزّت و كرامت خاندان رسالت، پيش رفته‌اند.

نكته قابل توجّه‌

ممكن است در دفاع از گزارش‌هاى منابع سده‌هاى اخير، گفته شود: نبودن اين گزارش‌ها در منابع اصلىِ فعلى، دليل مستند نبودن آنها نيست؛ زيرا ممكن است تهيّه‌كنندگان آنها به منابعى دسترس داشته‌اند كه نزد آنها معتبر بوده؛ امّا به دست ما نرسيده است.

پاسخ اين سخن، اين است كه: اوّلًا، هيچ يك از نويسندگان كتاب‌هاى ضعيف‌