10. مَعالى السِّبطَين‌

محمّدمهدى حائرى مازندرانى (م 1385 ق)، از نويسندگان قرن چهاردهم، بجز معالى السبطين، دو كتاب ديگر نيز در باره اهل بيت عليهم السلام دارد: شجره طوبى و الكوكب الدرّى فى أحوال النبىّ و البتول و الوصىّ. حائرى مازندرانى در كتاب عربىِ معالى السبطين، اندكى به شرح حال امام حسن عليه السلام پرداخته و بقيّه كتاب را به امام حسين عليه السلام اختصاص داده است. او مطالب كتاب را با داستان و شعر، در هم آميخته و آنها را به شكل مطالب مناسب مجالس سوگوارى عرضه كرده است. او مطالب تاريخى، حديثى و ... را نقل مى‌كند تا زمينه مناسبى براى گزارش مقتل و وقايع عاشورا، فراهم آورد و در اين ميان، از نقل مطالب ضعيف و استفاده از كتب و منابع غير قابل اعتماد (مانند: روضة الشهدا، أسرار الشهادة، المنتخب طريحى و ...) خوددارى نمى‌كند.[1]

شهيد سيّد محمّد على قاضى طباطبايى- كه با مؤلّف، آشنايى و مكاتبه داشته- نيز نقل‌هاى كتاب را چندان قابل اعتماد نمى‌داند و آنها را آميخته از صحيح و ضعيف مى‌شمارد و از اين رو، مطالعه كننده كتاب را به دقّت در آن، فرا مى‌خواند[2].[3]

ج- منابع معاصر

منابع تاريخ عاشورا، پس از قرن نهم و دهم، آن قدر متعدّدند كه نمى‌توان به همه آنها

[1] براى ديدن برخى مطالب ضعيف اين كتاب و نقد آنها، ر. ك: عاشورا- عزادارى- تحريفات: ص 388 و 393 و 396 و 400.

[2] تحقيق در باره اوّل اربعين حضرت سيّد الشهدا عليه السلام: ص 382.

[3] نمونه‌هايى از اخبار ضعيف و حتّى متفرّد اين كتاب، عبارت اند از: اين كه امام حسين عليه السلام وقتى ديد على اكبر به ميدان مى‌رود، سه بار مُشرف به مرگ شد، يا عمّه‌ها و خوهران على اكبر، از رفتن وى به ميدان ممانعت كردند، يا زينب قبل از آمدن امام، خودش را روى جنازه على اكبر انداخت؛ چون مى‌دانست اگر او فرزندش را كشته ببيند، روح از بدنش مفارقت مى‌كند( معالى السبطين: ج 1 ص 254- 255)، خروج ليلى از خيمه با سر برهنه پس از شهادت على اكبر( ج 2 ص 24) و ....