نگاهى به كارنامه مسلم در كوفه‌

كارنامه مسلم عليه السلام در كوفه را با دو نوع نگاه، مى‌توان مورد نقد و ارزيابى قرار داد: در نگاهى سطحى، ممكن است چنين تصوّر شود كه وى، از سياست و تدبير لازم در به انجام رساندن مأموريتى كه بر عهده داشت و زمينه‌سازى براى آمدن امام حسين عليه السلام به كوفه، برخوردار نبوده است؛ زيرا نتوانست از فضاى سياسى- اجتماعى كوفه- كه كاملًا در جهت نهضت حسينى بود-، به طور شايسته استفاده كند. او پيش از آن كه ابن زياد وارد كوفه شود، دستِ كم دوازده هزار نيرو در اختيار داشت و فضاى كوفه به گونه‌اى بود كه ابن زياد، مجبور شد مخفيانه، وارد آن شود.

اگر مسلم عليه السلام پيش از ورود ابن زياد، نيروهاى وفادار به نهضت را خوب سازماندهى مى‌كرد، ابن زياد، فرصت نمى‌يافت تا نيروهاى مخالف نهضت را سازماندهى كند و عليه هواداران امام حسين عليه السلام واردِ عمل نمايد، و در اين صورت، با رسيدن امام عليه السلام به كوفه، چه بسا سرنوشت قيام مردم، به گونه‌اى ديگر رقم مى‌خورد و حادثه جان‌گداز كربلا، پديد نمى‌آمد؛ امّا او نه تنها از فضاى موجود كوفه نتوانست بهره‌بردارى كند، بلكه بدون ارزيابى درست از ميزان وفادارى مردم، به امام حسين عليه السلام نوشت:

هنگامى كه نامه من به تو رسيد، با شتاب، حركت كن كه همه مردم، با تو هستند و نظر و تمايلى به خاندان معاويه ندارند[1].

[1] لَمّا تَوَجَّهَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ عليه السلام‌[ إلَى‌] العِراقِ، قيل لِابنِ عُمَرَ: إنَّ أخاكَ الحُسَينَ عليه السلام قَد تَوَجَّهَ إلَى العِراقِ، فَأَتاهُ فَناشَدَهُ اللَّهَ، فَقالَ: إنَّ أهلَ العِراقِ قَومٌ مَناكيرُ، وقَد قَتَلوا أباكَ، وضَرَبوا أخاكَ، وفَعَلوا وفَعَلوا!

فَلَمّا أيِسَ مِنهُ، عانَقَهُ وقَبَّلَ بَينَ عَينَيهِ، وقالَ: أستَودِعُكَ اللَّهَ مِن قَتيلٍ! سَمِعتُ رَسولَ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله يَقولُ: إنَّ اللَّهَ عزّوجلّ أبى لَكُمُ الدُّنيا 206

( تاريخ دمشق: ج 14 ص 201 ح 3541).