(7) نقش نظام ادارى و اقتصادى كوفه در بسيج نظامى مردم‌

تركيب نژادى، اعتقادى و سياسى مردم كوفه و نيز ويژگى‌هاى روانى آنها، ايجاب مى‌كرد كه نظام ادارى و شرايط اقتصادى حاكم بر اين شهر، نقش بسيار مؤثّرى در بسيج نظامى آنها داشته باشد. براى روشن شدن اين مطلب، اشاره‌اى كوتاه به نظام ادارى كوفه و منابع درآمد مردم آن، ضرورى است:

الف- نظام ادارى‌

مهم‌ترين عناصر تشكيلات ادارى كوفه، عبارت بودند از:

يك. فرماندار

فرماندار (والى)، مهم‌ترين مقام اجرايى كوفه بود كه مستقيماً توسّط رئيس حكومت مركزى، منصوب و اداره امور كوفه و توابع آن‌[1] به او سپرده مى‌شد.

دو. رؤساى ارباع‌

زياد بن ابيه، هنگامى كه در سال 50 هجرى به حكومت كوفه منصوب شد، به منظور تسلّط بيشتر بر اين شهر، آن را به چهار قسمت (رُبع)، تقسيم كرد: ربع اهل مدينه، ربع تميم و همْدان، ربع ربيعه و كِنده، ربع مَذحِج و اسد. همچنين براى هر يك، رئيسى معيّن نمود كه مجموع آنها، «رؤساى ارباع» ناميده مى‌شدند.

[1] تاريخ الطبرى: ج 5 ص 413.