مقدار سه روز افق ما است كه بر يك روز و دو شب يا بر دو روز و يك شب منطبق است در صورتى كه روز دو برابر باشد، و به همين نسبت است اگر حركت، تغيير پيدا كند. و همچنين است حال اگر فرض شود كه حركت آن سريع‌تر شود به طورى كه يك روز و يك شب نصف اين زمان باشد، پس در روزه امساك يك روز لازم است و در هر روز و شبى پنج نماز واجب است.

مسأله 18- رؤيت هلال با وسايل مستحدثه اعتبار ندارد؛ پس اگر با بعضى از وسايل بزرگ‌كننده يا نزديك‌آورنده مانند تلسكوپ مثلًا ببيند، ولى بدون وسيله، هلال، قابل رؤيت نباشد، حكم به اول ماه نمى‌شود. پس معيار رؤيت با چشم، بدون وسيله نزديك‌آورنده يا بزرگ‌كننده است. البته اگر با وسيله‌اى آن را ببيند و جاى آن را بداند سپس با چشم- بدون وسيله- آن را رؤيت نمايد، حكم به اول ماه مى‌شود.

و همچنين است حال در اينكه رؤيت خسوف و كسوف با وسايل جديد اعتبار ندارد، پس اگر كسوف واضح نباشد مگر به وسايل جديد و چشم غير مسلّح آن را نبيند، اثرى بر آن مترتب نمى‌شود.

خاتمه‌

اگر بشر موفق شود كه به بعضى از ستارگان و كرات سفر نمايد در آن موقع مسائل شرعى زيادى پيدا مى‌شود كه در آينده فقها- اعلى اللَّه كلمتهم- مشكلات آن‌ها را كشف مى‌كنند و مانعى ندارد كه به بعضى از آن‌ها اشاره اجمالى شود.

مسأله 1- تطهير از حدث و خبث به آب آن كرات و زمين آن‌ها بعد از صدق آب و خاك و سنگ و مانند اين‌ها بر آن‌ها صحيح است. و سجده بر زمين آن‌ها و آنچه كه در آن‌ها مى‌رويد، صحيح مى‌باشد.

مسأله 2- وزن‌ها در آن‌ها بر حسب ضعف جاذبه و قوت آن به اختلاف زياد، مختلف مى‌باشند؛ پس در ماه چون كه جاذبه از جاذبه زمين ضعيف‌تر است جسم‌ها با اتحاد آن‌ها در مساحت، در دو كره از حيث وزن مختلف مى‌باشند. پس كر، به حسب مساحت، در