اندازه‌گيرى شود؛ و اقرب دومى مى‌باشد. و غير اين‌ها از مواردى كه از اين قبيل مى‌باشد.

بنا بر اين معيار در آن‌ها گذشت مقدار روزها و ماه‌ها و سال‌ها به حسب افق‌هاى ما است؛ پس اگر زوجه‌اش را در يكى از دو قطب طلاق دهد در يك چهارم شبانه روز قطب از عده خارج مى‌شود. و اكثر حمل- بنابراين كه يك سال باشد- يك شبانه روز است، و ترك وطى زوجه بيشتر از ثلث شبانه روز، جايز نيست. البته اگر اكثر حمل در قطب به حسب طبع بيشتر از يك شبانه روز باشد، همان متابعت مى‌شود و با آفاق ما مقايسه نمى‌شود.

مسأله 15- همان طور كه بر اهل قطب تطبيق مقدار روزها و ماه‌ها و سال‌ها بر ايّامشان در چيزهاى ياد شده واجب است، همچنين اگر فرض شود كه اهلى در بعضى از كرات وجود دارد يا بشر از زمين به بعضى از آن‌ها سفر نمايد و حركت آن به پيرامون خودش در مقدار روز ما، ده مرتبه باشد و روز و شب آن، يك دهم روز ما باشد، بايد روزهايش را بر مقدار روزهاى ما تطبيق نمايد، پس خيار حيوان در آنجا سى روز و اقل حيض سى روز و وقتى كه به زنى كه شوهرش گم شده داده مى‌شود، چهل سال مى‌باشد و به همين صورت.

مسأله 16- آنچه را كه ما ذكر كرديم فقط در جايى جارى مى‌شود كه مقدار در آن معتبر است، نه روشنايى روز- و لذا در آن‌ها، روزها تلفيق مى‌شود- و اما مثل روزه كه امساك از طلوع فجر تا غروب در آن معتبر مى‌باشد، و تلفيق در آن نمى‌آيد پس مقدار معتبر نمى‌باشد. و همچنين آنچه كه ذكر شد در نماز جارى نمى‌باشد؛ زيرا اوقات نماز به طور مضبوط معتبر مى‌باشد، پس نماز ظهر و عصر در شب صحيح نيست، اگر چه بر ظهر افق‌هاى ما منطبق باشد. و روزه در قسمتى از روز يا شب صحيح نيست اگر چه به مقدار روز ما باشد.

مسأله 17- اگر فرض شود كه حركت زمين كند شود و يك روز، دو برابر روز ما شود در صورت امكان، امساك يك روز كامل در صحت روزه حتمى است. و در صورتى كه ممكن نباشد، وجوب آن ساقط مى‌شود. و در روز و شب، بيشتر از نمازهاى پنج‌گانه بر او واجب نيست. و اما آنچه كه در آن مقدار معتبر است- نه روشنايى روز و سياهى شب- بايد به مقدار آنچه كه در افق زمان ما معتبر است بگذرد، بنا بر اين اقل حيض در آن زمان‌