مسأله 4- اگر جنس زوجين به جنس مخالف تغيير پيدا كند پس مرد زن شود و برعكس آن، پس اگر تغيير مقارن نباشد حكم همان است كه گذشت و اگر تغيير مقارن باشد آيا ازدواج باطل مى‌شود يا هر دو بر نكاحشان باقى مى‌مانند، اگر چه احكام مختلف مى‌شود، پس بر مرد فعلى، نفقه و بر زن، اطاعت واجب است؟ احتياط تجديد نكاح و ازدواج نكردن زن فعلى است به غير مردى كه زوجه‌اش بود، مگر به طلاق به اذن هر دو؛ اگر چه بقاى نكاحشان بعيد نمى‌باشد.

مسأله 5- اگر جنس زن در زمان عده‌اش تغيير يابد عده- حتى عده وفات- ساقط مى‌شود.

مسأله 6- اگر جنس مرد به مخالف تغيير كند، ظاهر آن است كه ولايت او بر صغيرهايش ساقط است. و اگر جنس زن تغيير يابد براى او ولايت بر صغار، ثابت نمى‌شود؛ پس ولايت آن‌ها براى جدّ پدرى است و با فقدان او براى حاكم مى‌باشد.

مسأله 7- اگر جنس هر يك از برادر و خواهر به جنس مخالف تغيير يابد، انتساب آن‌ها قطع نمى‌شود بلكه برادر، خواهر و بر عكس مى‌شوند. و همچنين است در تغيير دو برادر يا دو خواهر. و اگر عمو تغيير يابد، عمه مى‌شود و بر عكس. و دايى، خاله مى‌شود و بر عكس و به همين منوال. پس اگر پسر فعلى و دختر فعلى وارث ميت باشند، مرد فعلى دو برابر زن فعلى ارث مى‌برد. و همچنين است در ساير طبقات ارث. ليكن اشكال در ارث پدر و مادر و جد و جده، باقى مى‌ماند؛ پس اگر جنس پدر به مخالف تغيير يابد فعلًا نه پدر است و نه مادر. و همچنين است در تغيير جنس مادر، پس مرد فعلى نه مادر است و نه پدر، پس آيا به ملاحظه حال تولد يا براى خاطر اقربيّت و اولويت، ارث مى‌برند يا ارث نمى‌برند؟ در آن تردّد است و اشبه ارث بردن است. و ظاهر آن است كه اختلاف آن‌ها در ارث به لحاظ حال منعقد شدن نطفه است؛ پس براى پدر در حال انعقاد نطفه دو ثلث و براى مادر يك ثلث است و احتياط (مستحب) مصالحه مى‌باشد.

مسأله 8- اگر جنس مادر تغيير پيدا كند آيا بعد از مرد شدن به حليله پسرش محرم مى‌شود مانند پدر يا نه؟ بعيد نيست، با اشكالى كه دارد. و اگر جنس پدر تغيير يابد پس آيا