اخبار براى غير تزويج و براى غير زوج، تدليس تحقق پيدا نمى‌كند. و ظاهر آن است كه با سكوت از عيب هم با علم به آن و مخفى بودن آن از زوج و اعتقاد او به اينكه عيب ندارد، تدليس تحقق پيدا مى‌كند.

مسأله 12- كسى كه تدليس او موجب رجوع در گرفتن مهر از او مى‌شود، كسى است كه تزويج به او استناد دارد؛ از قبيل ولىّ شرعى يا عرفى زن مانند پدر و جد و مادر و برادر بزرگ و عمو و دايى‌اش، از كسانى كه فقط با رأى آن‌ها اقدام مى‌كند و متصدى تزويج او مى‌شوند و در تزويج او در عرف و عادت به آن‌ها رجوع مى‌شود و ظاهراً بعضى از بيگانه‌ها مثل آن‌ها مى‌باشند از كسانى كه شديداً با او ارتباط و علاقه دارند به طورى كه فقط به رأى آن‌ها تسليم مى‌شود و در امور مهمّ او، مورد مراجعه مى‌باشند و در آنچه كه مربوط به زن است به آن‌ها اعتماد مى‌شود، بلكه بعيد نيست كسى كه نزد هر دو طرف در رفت و آمد است و در ايجاد وسائل ائتلاف بين آن‌ها، تلاش مى‌كند به كسانى كه ذكر شد، ملحق شود.

مسأله 13- همان طور كه تدليس در عيوبى كه موجب خيار فسخ است مانند ديوانگى و كورى و غير اين‌ها تحقق مى‌يابد، همچنين در مطلق نقص‌ها مانند يك چشم بودن و مانند آن با مخفى نمودن آن تحقق پيدا مى‌كند. و همچنين در صفات كمال مانند شرف و حسب و نسب و جمال و بكارت و غير اين‌ها، به اينكه زن را به اين صفات توصيف كند با اينكه فاقد آن‌ها مى‌باشد. و اولى- يعنى تدليس در عيوبى كه موجب خيار است- اثرى ندارد، مگر اينكه زوج در گرفتن مهر به تدليس‌كننده رجوع كند، چنان كه گذشت، ولى خيار، فقط به خاطر خود وجود عيب است (نه تدليس).

و اما دومى- و آن تدليس در بقيّه انواع نقص و در صفت كمال است- پس موجب خيار فسخ است در صورتى كه نداشتن نقص يا وجود صفت كمال به طور اشتراط در عقد ذكر شده باشند و توصيف زن به آن در عقد ملحق به اشتراط است اگر چه به صورت و عبارت شرط كردن نباشد، مانند اينكه بگويد: «زوجتك هذه الباكرة او غير الثيبة». بلكه ظاهر آن است كه اگر او را به صفت كمال يا نداشتن نقص قبل از عقد در وقت خواستگارى و گفتگو، توصيف نمايد، سپس ازدواج را بر