است، هيچ يك از موجودات را از خود چيزى نيست و در ذات خود جمال و بهائى و نور و سنائى نمى‌باشد، و جمال و بهاء منحصر به ذات حق است. و آن ذات مقدّس چنانچه متفرّد در الوهيّت و وجوب وجود است، متفرّد به جمال و بهاء و كمال، بلكه متفرّد به وجود است، و در ناصيه ديگران ذلّ عدم ذاتى و بطلان ثبت است. پس، دل را كه مركز نور فطرت اللّه است، از جهات متشتّته اباطيل و اعدام و نواقص منصرف كن و به مركز جمال و كمال متوجّه نما، و در ضمير صافى خود لسان فطرت اين باشد كه عارف شيراز مى‌فرمايد:

وصل: عن الصادق عليه السّلام: اذا استقبلت القبلة، فآيس من الدّنيا و ما فيها و الخلق و ما هم فيه، و استفرغ قلبك عن كلّ شاغل يشغلك عن اللّه تعالى، و عاين بسرّك عظمة اللّه تعالى، و اذكر وقوفك بين يديه يوم «تبلو كلّ نفس ما اسلفت و ردّوا إلى اللّه موليهم الحقّ.» وقف على قدم الخوف و الرّجاء.[174] و اين دستور شريف دستورى است براى امثال ما محجوبين كه نمى‌توانيم حالات قلبيّه خود را دائما حفظ كنيم و جمع بين وحدت و كثرت و توجّه به حقّ و خلق نماييم. پس، در اين صورت هنگام توجه به حق و استقبال قبله، از دنيا و آنچه در او است بايد مأيوس گرديم، و از خلق و شئون آنها طمع خود را ببريم، و مشاغل قلبيّه و شواغل روحيّه را از جان و دل بيرون كنيم، تا آن كه لايق حضور حضرت گرديم و جلوه‌اى از جلوه‌هاى عظمت در سرّ روح ما تجلّى كند. و چون نور عظمت را به مقدار استعداد خود دريافتيم، متذكّر شويم رجوع خود را به حق و وقوف خويش را در محضر مقدّسش در روزى كه «ظاهر شود اعمال هر كس در نزدش و به مولاى خود كه حق است همه رجوع‌

[174] - مصباح الشّريعة،« الباب الثّالث عشر، فى افتتاح الصّلاة». مستدرك الوسائل،« كتاب الصّلاة»،« ابواب افعال الصّلاة»، باب 2، حديث 9.