منافاتی با نظریه تبدیل انرژی.

استاد: من از بیان آقای مهندس استفاده کردم و بیانات ایشان از عرایض بنده اگر بالاتر نبود کمتر هم نبود، اما ایشان چیزی گفتند که مرا به یاد داستانی انداخت و آن این است: مردی است به نام قطبالدین رازی، صاحب کتاب محاکمات، مرد بسیار فاضل و عالمی است که الآن کتابش مورد استفاده است. او آمد یک کاری نظیر کار آقای مهندس بکند و صلاحیتش را هم داشت، اما شهرت دو نفر، آن بیچاره را از بین برد. فخر رازی شرحی نوشته بر شرح اشارات بوعلی و خیلی ایراد کرده است. خواجه نصیر آمده و شرح دیگری کرده و تمام ایرادهای فخر رازی را جواب داده است.

فخر رازی شهرت فوقالعادهای دارد و خواجه نصیر هم شهرت خیلی زیادتری. بعد از صد سال- و شاید کمتر- مردی به نام قطبالدین رازی که واقعا هم مرد عالمی است، کتابی نوشت به نام محاکمات و در آن، میان فخر رازی و خواجه نصیرالدین محاکمه کرده است و زحمت هم کشیده است. کتاب خوبی هم هست و حداقل اگر از حرفهای فخر رازی بالاتر نباشد کمتر نیست و در سطح حرفهای دیگران است. کتاب را نوشت [1] و پیش پادشاه وقت برد. گفت: چه نوشتهای؟ گفت:

محاکمات. گفت: محاکمه میان چه کسانی؟ گفت: فخر رازی و خواجه نصیرالدین طوسی. (لابد آن وقت قطبالدین رازی طلبهای بوده.) گفت: «تو کی هستی که بخواهی میان این دو بزرگوار محاکمه کنی؟! چوب بیاورید!» پاداشی که به بیچاره دادند این بود که یک چوب حسابی به او زدند [2]!

من یک سؤال از آقای مهندس بازرگان داشتم: این طور فرمودید که یک موجود زنده حداکثر انرژی فعال را در ابتدا دارد و هرچه که بگذرد، از آن کاسته میشود. البته ما هم این را تعبدا قبول کردیم، ولی من آنچه که به نظرم میرسد این است که بعضی از همین فرنگیها در نوشتههایشان- که ترجمه شده و ما دیدهایم و درست یادم نیست که در همین کتاب راز آفرینش انسان است یا جای دیگر- این مطلب را ذکر میکنند که از جمله خواص حیات این است که انرژی جدید کسب میکند؛ یعنی منحصر به سرمایه اولی نیست و سرمایه جدید تولید میکند.

آنوقت یک سؤال دیگر هم که طبعا برای ما باقی است این است که یک سلول که در یک انسان به وجود میآید، آفریننده میلیونها سلول است، آنهم سلولهای نطفهای که هریک از آنها اگر رحم مناسبی باشد، میتواند منشأ انسانهای دیگری باشد، و باز هریک از این سلولها خودش مخزن نیرو و انرژی است. اگر آن سلول اوّلی حداکثر انرژی را در ابتدا دارد، این سلولها از کجا به