وجود میآید؟! اگر آن سلول از بیرون انرژی به دست نیاورده باشد، از کجا این قدرت را دارد که این همه مخزن از نو ایجاد کند؟ (چون هر سلولی که منشأ یک انسان است، خودش یک مخزن جدید است.) این موجودی که خودش یک مخزن بوده، بعد معادل با خودش بلکه میلیونها و میلیاردها [1] مثل خودش میتواند ایجاد کند؛ آیا بدون اینکه کسب انرژی جدید کرده باشد میتواند ایجاد کند؟ پس علیالقاعده این طور باید بگوییم که این خاصیت در نیروی حیاتی هست که لااقل در آن قسمتِ ایجاد سلول حیاتی میتواند انرژی جدید کسب کند. اگر غیر از این باشد چطور قابل توجیه است؟ متخصصْ شما هستید.

مهندس بازرگان: جناب آقای مطهری مطلبی را با لطف و ادب فرمودند که چون فلانی میگوید ما قبول داریم، ولی خوب تعریض به این است که قبولش مشکل است. آقای مهندس هم توضیحی دادند که خیلی بجا بود و حالا بنده در تکمیل همان توضیح، برای رفع ابهام یا استعجاب عرایضی میکنم و بعد نکته دیگری را اضافه میکنم. اینکه بنده مسأله پیشرفت و رشدی را که یک فرد از زمان ولادت تا مثلا سن چهل پنجاه سالگی پیدا میکند (که هم تشکیلات بدنی و هم زور و قوّتش و هم سایر استعدادهایش به طور محسوس در حال رشد و تکامل است) تکامل حساب نکرده بودم و برعکس، تکامل نوعی را مؤید آن مطلب که حتما یک دست خارجی یا یک عنصر سومی ضرورت دارد، قرار داده بودم، این باعث تعجب و اشکال شده بود. البته هیچ قابل انکار نیست که یک فرد سی چهل ساله از هیچ بابت نباشد، از حیث زور بازو قابل مقایسه با یک بچه یکی دوساله نیست، بنابراین به نظر میآید که انرژی مؤثر یک آدم سی ساله خیلی بیشتر از انرژی مؤثر یک بچه شش ماهه باشد. اما اگر واحد انرژی مؤثر یک فرد چهلساله را (یعنی کل زوری که دارد تقسیم بر وزنش) مقایسه کنیم با انرژی مؤثر یک بچه نُه ساله (یعنی زوری که دارد تقسیم بر وزنش) تا حدودی مطلب روشن میشود، ولی اساسا نکته در جای دیگر است. فرمودند مثلا یک تک سلولی تبدیل میشود به دو سلول و دو سلول به چهار سلول و مثلا در عرض نُه ماه یک سلول واحد در شکم مادر به جایی میرسد که صاحب چشم و گوش و دست و قلب و ریتین و جوارح و ...

میشود و این را خلاف آنچه بنده عرض کرده بودم تلقی فرمودند، در صورتی که همان است.

ملاحظه کنید در عرض نه ماه اول، انسان چقدر رشد میکند؟ بعد نه ماهی که از سال چهلم تا چهل بعلاوه نه ماه طول میکشد، چقدر انسان رشد میکند؟ اصلا قابل مقایسه نیست. در نه