است و اینها را لشگر لَشِرْذِمَةٌ قَلِیلُونَ [1] میداند اینها را تعقیب کند، بعد به ساحل بحر احمر برسد و با اشاره عصا یکدفعه دریا شکافته شود و مثل اینکه جاده برایش درست شود، حتی آن لای و لجنهای کفَش هم خشک شود که قدرت رفتن داشته باشد و اگر بخواهند به این شکل بروند بتوانند.«اضْرِبْ بِعَصاک الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَکانَ کلُّ فِرْقٍ کالطَّوْدِ الْعَظِیمِ» [2] به او میگویند عصایت را بزن به دریا، بزند به دریا، دریا شکافته شود، بعد در قسمتهای مختلف کوچه بدهد، دیوار دیوار بشود، این آبی که به طبع خودش باید بریزد، همین جور [به شکل] دیوار بایستد تا اینها بیایند و رد شوند.

دشمن هم در عین حال مغرور شود بیاید داخل شود و تا وقتی هم که همه افراد دشمن در قعر دریا نیامدهاند، آب به حال خودش باشد، بعد یکمرتبه آب به هم بیاید.

این را نمیشود گفت دست بالای بشر، همه بشرها نزدیک این کار را انجام میدهند، این یک درجه از دیگران بالاتر است؛ تفاوت این [کار با سایر کارها] مثلا از قبیل تفاوت گلستان سعدی است با پریشان قاآنی؛ این طور نیست. این را یا باید گفت وجود نداشته، مثل کسانی که اصلا منکر هستند، و یا اگر کسی گفت چنین چیزی در جهان وجود داشته است، این تنها آن نیست که دیگران ناتوانند از مثل او و دست بالاست، اصلا فوق حد بشریت است. و همچنین سایر معجزاتی که در قرآن آمده است.

پس در تعریف معجزه این جور باید بگوییم که معجزه [3] آن کار و اثری است از یک پیغمبر که به عنوان تحدّی- یعنی برای اثبات مدعای خودش- آورده شود و نشانهای باشد از اینکه یک قدرت ماوراء بشری در ایجاد آن دخالت دارد و به طور کلی فوق مرز قدرت بشری است. تا اینجا تعریف معجزه.

واقعا آیا ما از آن جهت که مسلمان و معتقد به قرآن هستیم [4] باید قبول داشته باشیم که پیغمبران معجزه داشتهاند یا نه؟ یعنی معجزه داشتن پیغمبران جزء ضروریات دین اسلام است یا نه؟

به نظر میرسد در این مطلب نمیشود شک و تردید کرد، برای اینکه آیاتی که در قرآن در موضوع معجزات انبیاء ذکر شده است به هیچ وجه قابل تأویل نیست که انسان بخواهد بگوید که اینها مثلا کنایه است از یک امر عادی و یک جریان عادی؛ این چیزها نیست. در قرآن مسأله طوفان، آنهم طوفانی که متعاقب با دعا و در اثر دعا باشد آمده است، هلاکتهای عجیبی که باز در اثر دعا باشد