ملازمهای است میان این و آن؟ این طور میگوید:) [1] زیرا اگر وجود نداشته باشد، بزرگترین ذاتی که به تصور آید که وجود داشته باشد، از او بزرگتر است و این خُلف است.

میگوید من ذاتی را تصور میکنم که از او بزرگتر و کاملتر نباشد؛ این یا وجود دارد یا وجود ندارد؛ اگر وجود دارد که همان است که من میگویم و اگر وجود ندارد پس ذاتی که بزرگترین ذاتها باشد و وجود هم داشته باشد، از ذاتی که بزرگترین ذاتها باشد و وجود نداشته باشد کاملتر است. پس کاملتر از آنچه که من تصور کردم فرض شد و این خُلف است [2]. [بعد میگوید:]

پس یقینا ذاتی هست که هم در تصور، هم در حقیقت، بزرگترین ذات باشد و او خداست.

این حرف را این مرد گفته است و اروپاییها بیش از ده قرن روی آن بحث کردهاند. بعد دکارت همین حرف را به صورت دیگری گفته است که آن را برای شما میخوانم. اینها را میگویم برای اینکه مقایسهای میان طرز فکر غربیها و شرقیها به عمل بیاید.

فرضیه دکارت

دکارت فرضیهای دارد که ریشهاش غلط است و یکی از مزخرفترین حرفهای دنیاست که روی آن تبلیغات زیادی کردهاند. همین حرفی است که دکارت را در دنیا دکارت کرده است: «من فکر میکنم پس وجود دارم». آمده است در همه چیز شک کرده است. شکش کارِ بجایی است؛ هر فیلسوفی حق دارد در همه چیز شک کند تا در میان این مشکوکات، یقین واقعی را پیدا کند. حالا که در همه چیز، از طبیعت و ماوراء طبیعت و خدا و جسم و نفس و دین و حتی در وجود خودش هم شک کرده است، آمده است که از یک نقطه یقین شروع کند، ولی اول چیزی را که به عنوان نقطه یقین میگیرد، خودِ شک است. میگوید در هرچه شک کنم، در خود شک که شک نمیکنم. من