بیماریهاست که بدون اینکه هیچ ضایعهای در عضو و اعصاب پیدا شود رخ میدهد. حتی میگویند خود بیماری تدبیری است از شعور باطن و حُقّهای است که شعور باطن میزند؛ چطور؟ مثلا انسان دچار ناراحتی و غصه و اندوه عجیبی میشود که دارد او را خرد میکند و اگر این غصه بماند او از میان میرود. ناگهان مجنون و دیوانه میشود، و بعد که دیوانه شد، راحت میشود. چرا راحت میشود؟ چون آنچه که [فقدان آن] او را آزار میداد، در عالم جنون آن را آماده شده میبیند؛ مثلا عاشق کسی بوده که به او نرسیده است؛ بعد که جنون پیدا میکند، در عالم خیالش به آن معشوق و محبوب خودش میرسد و راحت میشود. یا مثلا کسی از نزدیکانش مرده است، بعد در عالم جنون همیشه با او محشور است. میگویند این تدبیری است از روان ناخودآگاه برای نجات دادن این آدم، که ممکن است بدون اینکه هیچ ضایعه عصبی و مغزی در او پیدا شده باشد، این جنون برای او رخ داده باشد.

ضمیر ناخودآگاه و رؤیا

این تحقیقات بالاخره دانشمندان را تا آنجا رساند که کشف کردند اصلا انسان دارای دو ضمیر است: ضمیر ظاهر و ضمیر باطن، یا ضمیر خودآگاه و ضمیر ناخودآگاه. اینجا بود که راه مسأله تعبیر رؤیا هم به شکل علمی کشف شد. همین که شعور باطن کشف شد، گفتند که راه تعبیر رؤیا هم کشف شد؛ چون شعور باطن یک جریانها و فعالیتهایی دارد و از جمله فعالیتهایش این است که هم در بیداری و هم در خواب قدرت دارد که به شکل دیگری ظاهر شود و تجلّی کند. به قول این اشخاص هرچه که انسان در عالم رؤیا میبیند، تجلّیات همان تمایلات مکتوم و مخفیای است که به شعور باطن رانده شده است و همانهاست که به شکل دیگری ظاهر میشوند. پس خواب و رؤیا منطقی دارد و منطقش را کسی میداند که شعور باطن این آدم را کشف کند و رابطه احساسات مخفی در شعور باطنش را با این تجلیاتی که در خواب پیدا میشود به دست آورد. بر اساس این نظریه، خواب هیچ جنبه الهامی ندارد.

خوابهایی هست که خیلی واضح است. مثلا آدمی که خیلی گرسنه است، وقتی که بخوابد خواب غذا میبیند [1]. یا آدم تشنه اگر خیلی تشنه باشد در عالم خواب همیشه آب صاف و زلال میبیند. یا مرد جوانی که محروم از زن است، در عالم رؤیا همیشه زن و همآغوش شدن با زن را میبیند. هرکسی از نظر بدنی دچار هر احتیاجی هست، مسلّم آن احتیاج، همان مطلوب و آرزوی او را به خواب میآورد. این، یک قسمت که مربوط به بدن است.

. شتر در خواب بیند پنبه دانه.