خصوصيات شخصيه است و نمى‌تواند از غير محدوده خود حكايت كند. [1] به‌همين‌جهت در منطق گفته‌اند: «الجزئي لا يكون كاسباً و لا مكتسباً». [2] مرحوم عراقى در توضيح كلام مرحوم آخوند مى‌فرمايد: گاهى خاص با عنوان مخصوص خود تصوّر مى‌شود، مثل تصوّر زيد. در اين صورت، خاص نمى‌تواند مرآت براى عام واقع شود، زيرا واضح است كه مفهوم فرد و خصوصيت، با مفهوم كلّى مغايرت دارد هرچند حمل كلّى بر فرد صحيح است و مى‌توان گفت: «زيدٌ إنسان». ولى صحت حمل در اينجا به معناى اتّحاد مفهومى نيست بلكه معناى «زيدٌ إنسان» اين است كه زيد با انسان در وجود خارجى اتّحاد دارند يعنى حمل در اينجا حمل «شايع صناعى» است و بين مفهوم زيد و مفهوم انسان، مغايرت وجود دارد. و گاهى خاص، با عنوان عامِّ مقيّد تصوّر مى‌شود، مثلًا به‌جاى تصوّر «زيد» عنوان «الإنسان المتخصّص بخصوصيات الزيديّة» را تصوّر مى‌كنيم. اين عنوان اگرچه همان زيد است ولى با مورد قبلى تفاوت دارد و خود داراى دو صورت است: صورت اوّل: اگر تقيّد انسان به متخصص بودن به اين خصوصيات، داخل در محدوده تصوّر باشد، در اين صورت «الإنسان المتخصص بخصوصيات الزيديّة» از نظر مفهوم با «الإنسان» تفاوت خواهد داشت، همان گونه كه خود «زيد» با «انسان» تغاير مفهومى دارد و مسأله حكايت و مرآتيت كنار مى‌رود. بنابراين، در اينجا نمى‌توان گفت: «انسان، تصوّر شده است» بلكه در اينجا چيزى كه مغاير با «انسان» است تصوّر شده است. صورت دوّم: اگر تقيّد انسان به متخصص بودن به اين خصوصيات، داخل در

[1]- كفاية الاصول، ج 1، ص 10

[2]- شرح المنظومة، قسم المنطق، ص 49