نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 122
است
يا نه؟ ممكن است جامعى كه بين موضوعات آن صد مسئله پيدا كرديد جامع صنفى باشد و
اين ده مسئله هم به عنوان يك صنف ديگر از مسائل نحو داراى جامع صنفى ديگرى باشد.
يعنى ممكن است ما در علم نحو دو صنف داشته باشيم، مثلًا «معربات» به عنوان يك صنف
و «مبنيات» به عنوان صنف ديگر مطرح باشند. بنابراين جامعى كه شما پيدا كردهايد
نمىتواند براى استكشاف حال مسائل مشكوك مورد استفاده قرار گيرد. بيان اشكال به عبارت ديگر: معناى جامع نوعى
اين است كه تمام مصاديق را شامل مىشود، مثل كلمه انسان كه تمام مصاديق خود را
شامل مىشود و فرقى بين مسلمان و كافر و صحيح و بيمار و غيره وجود ندارد. همه
افراد، در اين عنوان كه جامع نوعى است واردند. حال از شما- كه مىخواهيد جامع نوعى
درست كنيد- سؤال مىكنيم: آيا مسائل مشكوك را داخل در اين علم مىدانيد يا نه؟ اگر
داخل باشند، معنايش اين است كه اين مسائل مشكوك به عنوان صنف ديگرى است و جامعى كه
بين آن صد مسئله پيدا كردهايد به عنوان جامع صنفى است، پس الآن كه مىخواهيد از
جامع بين اين صد مسئله استفاده كنيد، تا وقتى كه وضعيت اين ده مسئله معلوم نگردد
نمىتوانيد بدست آوريد كه آيا اين جامع، صنفى است يا نوعى؟ اگر مشخص شود كه اينها
جزء مسائل علم نحو است، ممكن است اينجا دو صنف وجود داشته باشد، يك صنف همان صد
مسئله كه جامع بين آنها را پيدا كردهايد و يك صنف هم اين ده مسئله باشد. و اگر
اين ده مسئله خارج باشند، جامع بين صد مسئله به عنوان جامع نوعى خواهد بود. خلاصه
اينكه تا وضعيت مسائل مشكوك مشخص نشود نمىتوان جامعى كه بين مسائل مشخص وجود دارد
به عنوان جامع نوعى دانست. نكته قابل توجّه: در جامع نوعىِ مشخص، كم و زياد بودن افراد تفاوتى ندارد.
مثلًا
نوع انسان، مركب از حيوان و ناطق است و انسان به عنوان يك «جامع نوعى»
نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 122