نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 121
درحالىكه
چنين تعبيرى نياوردهاند. و همينطور، جامع صنفى هم اراده نشده است، براى اينكه در
صنف، كلمه طبيعى و افراد به كار برده نمىشود. طبيعى و افراد در مورد نوع و جنس و
فصل به كار برده مىشود. شاهد دوّم: اگر جامع صنفى يا جنسى اراده شده باشد در مورد علم صرف و نحو با
مشكل مواجه خواهيم شد. براى اينكه در علم نحو، هريك از عناوين «معربات» و
«مبنيّات» به عنوان يك صنف مطرح مىباشند. و اگر جامع صنفى اراده شده باشد بايد
هريك از معربات و مبنيّات به عنوان علم مستقلى مطرح باشند درحالىكه هر دو صنف را
در علم نحو- به عنوان علم واحد- مطرح كردهاند. و نيز ملاحظه مىكنيم كه موضوع علم
نحو را «الكلمة و الكلام من حيث الإعراب و البناء» و موضوع علم صرف را «الكلمة و
الكلام من حيث الصحة و الاعتلال» قرار دادهاند. در حالى كه اگر جامع جنسى اراده
شده بود بايد موضوع علم صرف و موضوع علم نحو «كلمه و كلام» باشد، چون جامع جنسى،
كلمه و كلام است. ولى ما مىبينيم «كلمه و كلام» را دو نوع كردهاند، يك نوع را به
عنوان «اعراب و بناء» موضوع علم نحو قرار دادهاند و يك نوع را به عنوان «صحت و
اعتلال» موضوع علم صرف قرار دادهاند. در نتيجه ترديدى نيست كه مراد مشهور و مرحوم
آيتاللَّه بروجردى از جامع، همان جامع نوعى است كه حدّ متوسط بين جامع صنفى و
جامع جنسى مىباشد. حال به مشهور و مرحوم آيتاللَّه بروجردى مىگوييم: فرض
مىكنيم علم نحو داراى صد مسئله مسلّم و ده مسأله مشكوك است كه نمىدانيم آيا جزء
علم نحو است يا نه؟ و مىخواهيم با مراجعه به معيار و ضابطه تمايز علوم، وضعيت اين
مسائل مشكوك را مشخص كنيم. حال مىگوييم: معناى جامع نوعى اين است كه تمام افراد
خودش را شامل مىشود و غير افراد خود را شامل نمىشود. شما كه نمىدانيد اين ده
مسأله مشكوك، جزء مسائل علم نحو است يا نه؟
چگونه
جامع نوعى را بدست آورديد؟ جامع نوعى بين موضوعات مسائل، يعنى جامع بين همه
موضوعات مسائل. آيا موضوع اين ده مسئله، جزء موضوعات مسائل نحو
نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 121