كه اجتماع آن ها مطلقاً ممكن نيست بلكه مقصود اين است كه دو نقيض تحت شرايط هشت گانه و يا بيشتر محكوم به امتناع اجتماع مى باشد، و شرط مهم، همان در يك زمان و يك مكان بودن است.

مثلا هرگز نمى تواند يك فرد در يك لحظه و در يك مكان، هم موجود باشد و هم موجود نباشد، هر چند در دو زمان و يا دو مكان مى تواند هم موجود باشد هم نباشد، هم چنان كه مى گوييم امروز هوا آفتابى است، ديروز هوا آفتابى نبود، هواى اتاق گرم است، هواى بيرون گرم نيست. اگر مى بينيد كه اين نفى و اثبات صادق است، به خاطر اين است كه زمان و مكان آن ها دو تاست و اگر زمان و مكان آن ها يكى بود هرگز اجتماع شان ممكن نبود.

خلاصه، هر نوع قضاوتى كه در خصوص سلب و ايجاب و بود و نبود يك شئ اعم از جسم و عوارض آن صورت بگيرد، در اصطلاح به آن «نقيضين» مى گويند، و جمع ميان آن دو در ظروف و شرايط خاصى ممتنع به شمار مى رود. و اگر، هگليسم و ماركسيسم از واقعيت نقيضين و شرايط امتناع اجتماع آن ها آگاهى داشتند هرگز امتناع وحدت نقيضين در اصطلاح ارسطو را انكار نمى كردند.

تا اين جا به گونه اى روشن با اصطلاح ضدين و نقيضين[1] در منطق ارسطو آشنا شديم و دو مطلب ياد شده در زير براى ما روشن مى گردد: