بى نهايت پذيرا مى شد، هرگز چنين انقلابى در آن رخ نمى داد، و همين عدم پذيرايى تدريجى سبب چنين جهش و تبديل نوعى به نوع ديگر مى گردد.

اين است خلاصه مقصود هگل از برجسته ترين مقولات منطقى خود به نام مقوله «اندازه يا قياس». وى در اين مورد به پيچيده گويى كه رسم و شيوه اوست مى پردازد و مى گويد:

«ديالك تيك به ما نشان مى دهد كه چونى و چندى همچون هستى و نيستى، به راستى از يكديگر مستقل و اثرناپذير نيستند، بلكه هريك متضمن ديگرى است».[1]

استالين اين اصل را به نحو زير توضيح مى دهد: ديالك تيك معتقد است كه: تغييرات ناچيز و پنهان، تغييرات، آشكار، به تغييرات ريشه اى به تغييرات كيفى، منجر مى شود. در آن جا تغييرات كيفى تدريجى نيست، بلكه سريع است به صورت جهشوار.[2]

گذار از تغييرات كيفى به تغييرات نوعى

ما فعلا با استوارى و نا استوارى اين اصل كار نداريم، زيرا در اين باره بعداً بحث مى كنيم، آنچه گفتنى است، اين كه: بايد در تبيين اين قانون، از تعبير: گذار از تغييرات كمّى به تغييرات كيفى شديداً بپرهيزيم، زيرا اين تعبير حتى در آن شاهد مثال معروف هگل (تبديل آب به بخار) درست نيست و هرگز تغييرات كمّى به تغييرات كيفى