مادى گرى را از ديالك تيك جدا نمود; فى المثل فردى به تمام معنا مادى باشد، در حالى كه ديالك تيك را منكر شود (مانند مادى هاى قرن هيجدهم).

پاسخ

درست است كه در ظاهر ميان ديالك تيك و ماترياليسم ملازمه اى نيست و مى توان، هر يك را از ديگرى جدا ساخت، ولى اگر در ديالك تيكى كه هگل از آن دم مى زند، دقت كنيم، خواهيم ديد چنين ديالك تيكى، نتيجه اى جز مادى گرى ندارد و خدايى كه هگل از آن دم مى زند، با خدايى كه الهيون به نام «علة العلل» و «محرك اول» جهان معتقدند، فرق روشنى دارد.

آرى، اگر ديالك تيك هگل را در قالب ماركسيسم بريزيم و به قول ماركسيست ها جنبه ايده آليستى آن را به دور اندازيم و جنبه هاى عينى آن را بگيريم، در اين صورت ديالك تيك هگل مستمسكى براى مادى گرى خواهد بود. هر چند استنتاج مادى گرى از ديالك تيك هگل پس از دست كارى ماركس، مغالطه اى است كه ماركسيسم به آن دست يازيده است و ما در درس آينده به آن اشاره خواهيم كرد و روشن خواهيم ساخت كه ماركسيسم پس از تصرف در آن، حق ندارد از آن، چنين نتيجه اى بگيرد. و در هر حال ديالك تيك هگل بذرى بود براى مادى گرى در قرن نوزدهم كه به وسيله «فويرباخ» و «ماركس» پروريده شد.