نام کتاب : تفسيراحسنالحديث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 391
فَإِنْ
تَنازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَ الرَّسُولِ چون در
جامعه توحیدی حکومت، حکومت اللَّه است و رسول فقط سخن اللَّه را میگوید
لذا فرموده اگر منازعه و اختلاف کردید مسئله را به کتاب خدا و گفته رسول
برگردانید هر چه آن دو گفته قبول کنید و اطاعت نمائید. زمخشری و بیضاوی
میگویند: جمله فَإِنْ تَنازَعْتُمْ ... مربوط باولو الامر است یعنی اگر با
اولو الامر در چیزی مخالفت کردید رجوع به خدا و رسول کنید. ولی این سخن
قابل قبول نیست اولا با صدر آیه مخالفت دارد که مطلقا فرموده «اطیعوا» مثلا
معقول نیست که بگوید رسول خدا را اطاعت کنید و بعد بگوید اگر با او مخالفت
کردید چنین و چنان بکنید، ثانیا کلمه «تنازعتم» دلالت بر اشتراک دارد
معنایش این است اگر میان خودتان منازعه کردید نه با اولی الامر مثل حَتَّی
إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ آل عمران/ 152 و گرنه
میفرمود «فان تنازعتم معهم فی شیء». اینکه نفرموده به اولی الامر
برگردانید از آن جهت است که مراجعه به آنها مراجعه به خدا و رسول است که
آنها سخن خدا و رسول را خواهند گفت و با نبودن رسول مراجعه به آنها حتمی
است. إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ
خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلًا «ان کنتم» مربوط است به اطاعت خدا و رسول و
اولوا الامر و مراجعه به کتاب و سنت در صورت منازعه. «ذلک» نیز اشاره به آن
است خوب و نیک فرجام بودن از آن جهت است که حکومت اللَّه در جامعه پیاده
میشود: أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ أَمِ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ. 60-
أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما
أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ یُرِیدُونَ أَنْ
یَتَحاکَمُوا إِلَی الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ. این
آیه بیان حال کسی است که منازعه و اختلاف خویش را میخواهد در پیش یک
ستمگر از خدا بی خبر حل و فصل کند و دستور فَإِنْ تَنازَعْتُمْ ... را
نام کتاب : تفسيراحسنالحديث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 391