شرحها

پس از بیان آنکه روشن شد: پیامبر خیانت نمی‌کند و بعثت او تفضّل خداوندی است، در این آیات بیان شده: سبب اولی شکست، خود مسلمانان بودند، اذن و خواست خدا در مرحله دوم قرار داشته مثل: فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ صف/ 5. سپس عمل منافقین و سمپاشی آنها بعد از جنگ، بررسی گردیده و در آخر تصریح گشته که: عموم مقتولین در راه خدا و از جمله کشتگان «احد» در پیش خدا زنده‌اند و روزی می‌خورند و از این پیش آمد ناراحت نیستند.
165- أَ وَ لَمَّا أَصابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْها قُلْتُمْ أَنَّی هذا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ.
گویند مراد از أَصَبْتُمْ مِثْلَیْها اشاره بجریان «بدر» است که مسلمانان هفتاد تن از کفار را کشته و هفتاد تن را اسیر کردند، استفهام برای ملامت است و «قلتم» جواب «لمّا» می‌باشد یعنی: چون مصیبتی به شما رسید حال آنکه دو برابر آن را به کفار رسانده بودید، گفتید: این از کجاست؟ با آنکه ما حقیم و رسول خدا و وعده یاری خدا با ماست؟ جواب آنکه: این شکست از جانب خود شما است که تیر اندازان سنگر را خالی کردند و شما نیز گریختید، از زجّاج نقل شده: مراد آن است که: شما هفتاد نفر را در «احد» کشتید. این سخن با إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ خوف می‌سازد ولی اهل تاریخ گفته‌اند از کفار در «احد» فقط بیست دو نفر کشته شدند، إِنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ عجزی در خدا نیست علّت شکست از جانب شما بود، خدا باز به نصرت شما تواناست.