نام کتاب : تفسيراحسنالحديث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 209
آیه
اشاره باول جنگ است که پرچمداران کفار بدست امیر المؤمنین علیه السّلام و
دیگران کشته شدند، مسلمانان بر کفار حمله کرده، کفار رو بفرار گذاشتند،
مسلمانان آنها را بزمین میریختند و آن باذن و تأیید خدا بود. حَتَّی
إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَ عَصَیْتُمْ جواب «اذا»
در اینجا محذوف است مثل «غلبتم رفع عنکم النصر» یعنی وقتی که از تصمیم خود
برگشتید و در کار جنگ با هم اختلاف کردید و سفارش پیامبر را نادیده گرفتید،
مغلوب گشتید. این هر سه جمله بآن پنجاه نفر تطبیق میکند که به فرماندهی
عبد اللَّه بن جبیر در سنگر «عینین» بودند آنها چون فرار کفار را دیدند به
فکر غنیمت گرفتن افتادند و با فرمانده خود به منازعه پرداختند و دستور اکید
حضرت رسول صلّی اللَّه علیه و آله را که فرموده بوده بهیچ وجه از موضع خود
دور نشوید نادیده گرفتند و فقط دوازده نفر با عبد اللَّه ماندند. سواره
نظام دشمن حمله کرده و آنها را شهید نمود و از پشت سر بر مسلمانان تاخت،
مسلمین محاصره شدند، وضع میدان عوض گردید. مِنْ بَعْدِ ما أَراکُمْ ما
تُحِبُّونَ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیا وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ
الْآخِرَةَ بدنبال آن که خدا به شما غلبه را که دوست داشتید نشان داد، در
آن وقت بعضی از شما دنیا را میخواست که سنگر را رها کردند و بعضی آخرت
میخواستند که در موضع خود ماندند ولی فایده نداشت، ضمنا معلوم میشود که
علّت همه اینها حب دنیا بوده است. ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ
لِیَبْتَلِیَکُمْ وَ لَقَدْ عَفا عَنْکُمْ وَ اللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی
الْمُؤْمِنِینَ ظاهرا «ثم» مربوط است به «تحسونهم» یعنی: آنها را باذن خدا
میکشتید سپس در اثر فشل و نزاع و عصیان، خدا شما را از قتل آنها باز داشت و
در آن باز داشتن امتحان دیگری پیش آمد و معلوم شد کدام از جان گذشته و
کدام اهل فرار هستند، علی هذا لام در «لیبتلی» به معنی غایت است، ولی هر چه
بود خدا از خطایتان در گذشت که خدا بر مؤمنان احسانگر است.
نام کتاب : تفسيراحسنالحديث نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 209