با نظر يكديگر به وصيّت عمل نمايند (3) و اگر حاضر نشوند كه با يكديگر به وصيّت عمل كنند (4) و در تشخيص مصلحت اختلاف داشته باشند در صورتى كه تأخير و مهلت دادن، علت شود كه عمل به وصيّت معطّل بماند، حاكم شرع آنها را مجبور مى‌كند (5) كه تسليم نظر كسى شوند كه صلاح را تشخيص دهد (6) و اگر اطاعت نكنند، بجاى آنان ديگران را معين مى‌نمايد و اگر يكى از آنان قبول نكرد يك نفر ديگر را بجاى او تعيين مى‌نمايد.

(1) بهجت : و همچنين است بنا بر أظهر اگر در اين مورد چيزى اظهار نكرده باشد. .

(2) خوئى ، تبريزى ، زنجانى : هر دو با هم. .

(3) بهجت : اگر اجازه نداده باشد، بايد با نظر يكديگر به وصيّت عمل نمايند. .

(4) اراكى : حاكم شرع آنها را مجبور مى‌كند و اگر اطاعت نكنند، عزل وصىّ محلّ اشكال است، بلكه با مراجعه به كسى كه قوّۀ قهريه دارد مثلاً او را وادار كنند تا به وصيّت عمل كند.

گلپايگانى ، صافى : حاكم شرع آنان را مجبور مى‌كند و اگر اطاعت نكنند، بجاى آنان ديگران را معيّن مى‌نمايد.

خوئى ، تبريزى : حاكم شرع آنها را مجبور مى‌كند و اگر اطاعت نكنند، بجاى يكى از آنان شخص ديگرى را معيّن مى‌نمايد.

زنجانى : حاكم شرع آنها را مجبور مى‌كند و اگر اطاعت نكنند، حاكم شرع به طريقى كه نزديكترين راه به نظر موصى مى‌داند وصيّت را اجرا مى‌كند، مثلاً به جاى هر دو يا يكى از آنان شخص يا اشخاص ديگرى معيّن نمايد.

سيستانى : چنانچه منشأ آن وجود مانع شرعى براى هر كدام از موافقت با ديگرى نباشد، حاكم شرع آنها را مجبور مى‌كند و اگر اطاعت نكنند، يا منشأ اختلاف وجود مانع شرعى براى هر كدام باشد، بجاى يكى از آنان شخص ديگرى را معيّن مى‌نمايد.

(5) مكارم : در صورتى كه تأخير، سبب تعطيل عمل به وصيّت يا تأخير آن گردد، بايد حاكم شرع ترتيبى دهد كه عمل به وصيّت، زمين نماند.

(6) فاضل : مجتهد جامع الشّرائط آنها را مجبور مى‌كند كه تسليم نظر كسى شوند كه طبق نظر وى صلاح را تشخيص مى‌دهد. .

مسأله اختصاصى

بهجت : مسأله 2175 اگر شخصى را وصىّ و ديگرى را ناظر قرار دهد، بنا بر أظهر تصرّف وصىّ مشروط به رأى موافق ناظر است و ناظر هم نمى‌تواند مستقلاًّ تصرّف كند و اگر ناظر وفات نمود يا از مداخله امتناع كرد، بنا بر أحوط تصرّف وصىّ منوط به نظر حاكم است و اگر وصىّ وفات كرد حاكم مداخله مى‌نمايد.

[مسأله 2706]

مسأله 2706 اگر انسان از وصيّت خود برگردد مثلاً بگويد ثلث مالش را به كسى بدهند، بعد بگويد به او ندهند وصيّت باطل مى‌شود و اگر وصيّت خود را تغيير دهد، مثل آن كه قيّمى براى بچه‌هاى خود معين كند بعد ديگرى را بجاى او قيّم نمايد، وصيّت اولش باطل مى‌شود و بايد به وصيّت دوم او عمل نمايند.