زنجانى : يا بگويد تا ده سال وقف باشد و نسبت به بعد از آن چيزى نگويد. .

سيستانى : ولى در اين صورت اگر قصد حبس كند، حبس واقع مى‌شود.

نورى : وقف بودنش اشكال دارد.

زنجانى : البتّه تعهّدى نظير وقف به نام حبس وجود دارد كه مدّت آن موقّت است، توضيح اين تعهّد و اقسام آن در كتب فقهى مفصّل آمده است.

بهجت : مسأله كسى كه مالى را وقف مى‌كند بنا بر أظهر مى‌تواند شرط كند كه تا مدّتى و يا تا وقتى زنده است خودش و يا متعلّقين او از مال موقوفه، استفاده نمايند و منافع آن مال به آنها برسد.

مكارم : مسأله كسى كه مالى را وقف مى‌كند بنا بر احتياط واجب بايد از همان موقع خواندن صيغه براى هميشه مال را وقف كند و اگر مثلاً بگويد «اين مال بعد از وفات من وقف باشد» اشكال دارد، يا بگويد از حالا تا ده سال وقف باشد آن نيز اشكال دارد، بلكه بايد وقف هميشگى و از موقع خواندن صيغه باشد.

[مسأله 2680]

مسأله 2680 وقف در صورتى صحيح است كه مال وقف را به تصرّف كسى كه براى او وقف شده يا وكيل، يا ولىّ او بدهند (1) ولى اگر چيزى را بر اولاد صغير خود وقف كند و به قصد اين كه آن چيز ملك آنان شود، از طرف آنان نگهدارى نمايد وقف صحيح است.

(1) مكارم : بقيّه مسأله ذكر نشده.

سيستانى : مسأله وقف خاص در صورتى صحيح است كه مال وقف را تحت تصرّف كسانى كه براى آنها وقف شده يا وكيل يا ولىّ آنها درآورد، و كافى است كسانى كه از طبقۀ اوّل موجودند تصرفّ كنند، و اگر بعضى از آنها تصرّف كنند فقط نسبت به آنها وقف صحيح است؛ ولى اگر چيزى را بر اولاد صغير خود وقف كند اگر عين در دست خود او باشد كافى است و وقف صحيح است.

فاضل : مسأله در وقف خاصّ، يعنى اگر وقف براى افراد معيّنى باشد، قبض و تصرّف موقوفٌ عليهم (كسانى كه براى آنها وقف شده) يا وكيل يا ولىّ آنها لازم است و اگر چيزى را وقف كند و به تصرّف آنها ندهد، وقف محقّق نشده است و آن چيز در ملك واقف باقى مى‌ماند. ولى اگر چيزى را بر اولاد صغير خود وقف كند، قبض و تصرّف جديد لازم نيست و اگر واقف، توليت را براى خودش قرار دهد، با توجّه به اينكه ملك موقوفه در تصرّف اوست، نياز به قبض جديد ندارد و با انشاء وقف، وقفيّت محقّق مى‌شود.

زنجانى : مسأله وقف بر دو قسم است، وقف خاصّ، و وقف عام. در وقف خاصّ كه مال براى افراد به خصوصى وقف مى‌گردد وقف در صورتى صحيح است كه مال وقف را به تصرّف يكى از كسانى كه براى آنان وقف شده يا وكيل يا ولىّ او بدهند و اگر چيزى را بر اولاد صغير وقف كند و به قصد اين كه آن چيز وقف آنان شود نگهدارى كند وقف صحيح است. در وقف عام بايد متولّى تعيين گردد و لازم نيست كسى مال وقف شده را در اختيار بگيرد.

[مسأله 2681]

مسأله 2681 اگر مسجدى را وقف كنند، بعد از آن كه واقف به قصد واگذار كردن اجازه دهد كه در آن مسجد نماز بخوانند همين كه يك نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست مى‌شود.