زنجانى : مسأله زكات شتر و گاو و گوسفند غير از شرطهايى كه گفته شد، دو شرط ديگر دارد: اوّل: آن كه حيوان بيكار باشد، و همين مقدارى كه به اين حيوان بيكار مى‌گويند كفايت مى‌كند و لازم نيست گفته شود كه «حيوان در تمام سال بيكار است» بنا بر اين اگر حيوانى مقدارى از سال را كار كرده باشد ولى عرفاً مى‌گويند كه اين حيوان بيكار است، زكات آن واجب است. دوم: آن كه از علف بيابان بچرد و اگر از علف چيده شده يا از زراعتى كه ملك مالك يا ملك كسى ديگر است بچرد زكات ندارد. در اين شرط هم بايد عرفاً به اين حيوان بگويند كه «از علف بيابان مى‌چرد» و لازم نيست بتوان اين عبارت را درباره حيوان بكار برد كه «در تمام سال از علف بيابان مى‌چرد» ، بنا بر اين اگر در مقدارى از سال از علف چيده شده يا از زراعتى بچرد ولى عرفاً مى‌گويند كه از علف بيابان مى‌چرد، زكات آن واجب مى‌گردد، همچون حيوانى كه تنها در فصل زمستان چنانچه متعارف است، از علف چيده شده استفاده مى‌كند.

مكارم : مسأله در زكات گوسفند و گاو و شتر علاوه بر شرايطى كه قبلاً گفته شد لازم است كه اين حيوانات بيكار باشد و اگر در تمام طول سال روزهاى پراكنده‌اى كار كرده به طورى كه حيوان كارگر محسوب نشود زكات آن واجب است. احتياط واجب آن است كه زكات گاو و گوسفند و شتر را اگر به حد نصاب برسد بدهد، خواه از علف بيابان بخورد يا علف دستى به آن بدهد و يا گاهى از اين و گاه از آن.

[مسأله 1909]

مسأله 1909 اگر انسان براى شتر و گاو و گوسفند خود چراگاهى را كه كسى نكاشته بخرد، يا اجاره كند، يا براى چراندن در آن باج بدهد، بايد زكات را بدهد (1)

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) خوئى ، فاضل ، تبريزى ، سيستانى : وجوب زكات در آن مشكل است ( خوئى ، سيستانى : اگر چه أحوط دادن زكات است) ولى اگر براى چراندن در آن باج بدهد، بايد زكات را بدهد.

نِصاب شتر

[مسأله 1910]

مسأله 1910 شتر دوازده نصاب دارد: اوّل: پنج شتر و زكات آن يك گوسفند است و تا شمارۀ شتر به اين مقدار نرسد زكات ندارد. دوم: ده شتر و زكات آن دو گوسفند است. سوم: پانزده شتر و زكات آن سه گوسفند است. چهارم: بيست شتر و زكات آن چهار گوسفند است. پنجم: بيست و پنج شتر و زكات آن پنج گوسفند است. ششم: بيست و شش شتر و زكات آن يك شتر است كه داخل سال دوم شده باشد (1) هفتم: سى و شش شتر و زكات آن يك شتر است كه داخل سال سوم شده باشد (2) هشتم: چهل و شش شتر و زكات آن يك شتر است كه داخل سال چهارم شده باشد (3) نهم: شصت و يك شتر و زكات آن يك شتر است كه داخل سال پنجم شده باشد. دهم: هفتاد و شش شتر و زكات آن دو شتر است كه داخل سال سوم شده باشد. يازدهم: نود و يك شتر و زكات آن دو شتر است كه داخل سال چهارم شده باشد. دوازدهم: صد و بيست و يك شتر و بالاتر از آن است كه بايد يا چهل تا چهل تا حساب كند و براى هر چهل تا يك شترى بدهد كه داخل سال سوم شده باشد، يا پنجاه تا پنجاه تا حساب كند (4) و براى هر پنجاه تا يك شترى