قليل:(انفال26/.)[*]

به معنى«كم و اندك»و گاه كنايه از ضعف و ناتوانى است.

آيۀ مورد بحث بار ديگر دست مسلمانان را گرفته و به گذشته تاريخشان بازمى‌گرداند و به آنها حالى مى‌كند كه در چه پايه‌اى بودند و اكنون در چه مرحله‌اى قرار دارند،مى‌گويد:

«به خاطر بياوريد هنگامى كه شما گروهى كوچك و اندك و ضعيف در روى زمين بوديد...»انفال26/.

اين تعبير،تعبير لطيفى است كه نهايت ضعف و كمى نفرات مسلمانان را در آن زمان آشكار مى‌سازد آن‌چنان كه گويى همانند يك جسم كوچك در هوا معلّق بودند كه دشمن به آسانى مى‌توانست آنها را بربايد و اين اشاره به وضع مسلمانان در مكّه قبل از هجرت در برابر مشركان نيرومند و يا اشاره به مسلمانان بعد از هجرت در مقابل قدرتهاى بزرگ آن روز همانند ايران و روم است.(ج 133/7.)

اقلّ:(جن24/.)[**]

اسم تفضيل از مادّۀ«قلّة»به معنى«كمتر»است.در بعضى از آيات قرآن سخن از كمى و زيادى جمعيت به چشم مى‌خورد كه طاغوتهاى هر زمان نفرات و فزونى جمعيت خود را به رخ ديگران مى‌كشيدند و در برابر انبيا به آن مى‌باليدند،البته فزونى جمعيت مهم نيست، بلكه ايمان جمعيت مهم است.

فرعون در تحقير هواداران موسى مى‌گفت:إِنَّ هٰؤُلاٰءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ .«اينها گروهى اندكند»(شعراء54/).

مشركان عرب مى‌گفتند:...نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوٰالاً وَ أَوْلاٰداً وَ مٰا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ .«ما اموال و

[*]وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ ...انفال26/.

[**]حَتّٰى إِذٰا رَأَوْا مٰا يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نٰاصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً.«(اين كارشكنى كفار همچنانادامه مى‌يابد)تا زمانى كه آنچه به آنها وعده داده شده ببينند،آنگاه مى‌دانند چه كسى باورش ضعيف‌تر وجمعيتش كمتر است»جن24/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3