و جالب اين كه خداوند در آيۀ فوق اين امر را به عنوان فريضه‌اى بر خود لازم شمرده و با كلمۀ على اللّه(بر خدا لازم است)از آن ياد كرده است كه همانند آن را در آيات ديگر قرآن نيز مى‌خوانيم انَّ عَلَيْنا لَلْهُدىٰ.«بر ماست كه انسان را هدايت كنيم»(ليل12/).

اگر ما،در وسعت مفهوم عَلى اللّٰهِ قَصْدُ السَّبيٖلِ و مجموعۀ نيروهاى مادى و معنوى كه در آفرينش انسان و تعليم و تربيت او به كار رفته دقيق شويم،به عظمت اين نعمت بزرگ كه از همۀ نعمتها برتر است،آگاه خواهيم شد.(ج 167/11-168.)

قاصد:(توبه41/.)[*]

به معنى«سهل و آسان»،زيرا در اصل از مادّۀ«قصد»است و مردم عادى قصد خود را متوجه مسائل آسان مى‌كنند.(السَّفَر الْقاصد:سفرى كه آسان و بدون مشقت باشد و «قاصد»مقصدى است كه راهش آسان و نزديك باشد و به خاطر آسانيش آهنگ آن كنند).

آيۀ مورد بحث در سرزنش و مذمت منافقانى است كه در جنگ تبوك با بهانه‌جوييهاى مختلف از همراهى كردن با رسول خدا(ص)خوددارى كردند،چنان كه خطاب به پيامبر(ص)مى‌فرمايد:«(گروهى از آنها چنانند كه)اگر غنائمى نزديك(و در دسترس)و سفرى سهل و آسان باشد(به طمع دنيا)از تو پيروى مى‌كنند...»وَ سَفَراً قٰاصِداً لاَتَّبَعُوكَتوبه41/.

جنگ تبوك يك وضع استثنائى داشت و توأم با مقدماتى كاملا مشكل و پيچيده بود، به‌همين‌جهت عدّه‌اى از افراد ضعيف الايمان و يا منافق از شركت در اين ميدان تعلل مى‌ورزيدند.در آيات گذشته خداوند گروهى از مؤمنان را سرزنش كرد كه چرا به هنگام صدور فرمان جهاد،سنگينى به خرج مى‌دهند؟و فرمود دستور جهاد به سود خود شماست وگرنه خدا مى‌تواند به جاى افراد بى‌اراده و تن‌پرور،مردمى شجاع و با ايمان و

[*]لَوْ كٰانَ عَرَضاً قَرِيباً وَ سَفَراً قٰاصِداً لاَتَّبَعُوكَ ...توبه41/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3