نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 614
در
آيۀ 21 سورۀ مطففين مىخوانيم:كِتٰابٌ مَرْقُومٌ يَشْهَدُهُ
الْمُقَرَّبُونَ .«نامهاى است رقم زده شده و سرنوشتى است
قطعى كه مقربان شاهد آنند»مطففين20/ و 21.
گرچه جمعى از مفسران«مقرّبون»را در آيۀ فوق به معنى فرشتگانى
كه مقرب درگاه الهى هستند تفسير كردهاند،فرشتگانى كه ناظر بر،نامۀ اعمال يا
سرنوشت حتمى ابرار و نيكانند،ولى آيات بعد بخوبى نشان مىدهد كه مقرّبون گروهى از
خاصّان و برگزيدگان مؤمنانند كه مقامى بس والا دارند و شاهد و ناظر نامۀ
اعمال ابرار و نيكان ديگرند، همان گونه كه در آيۀ 10 و 11 سورۀ واقعه
پيش از اين اشاره كرديم و گفتيم«پيشگامان پيشگام مقربان درگاه اويند».(ج 206/23،ج
272/26-273.)
به معنى«قرابت و خويشاوندى»است.ابو الفتوح رازى معتقد است
كه«مقربة»از مادّۀ«قرابت»نيست،بلكه از مادّۀ«قرب»است و در آيۀ
مورد بحث اشاره به يتيمانى است كه از شدت گرسنگى گويى پهلوهايشان به هم چسبيده
است[1]،ولى
اين تفسير در اين آيه بسيار بعيد به نظر مىرسد.
آيات قبل،مجموعهاى از اعمال خير را كه عمدة بر محور خدمت به خلق و
كمك به ضعيفان و ناتوانها و يتيمان دور مىزند،متذكر شده و انجام اين اعمال را به
گذشتن از گردنۀ صعب العبورى تشبيه كرده است كه انسانهاى ناسپاس هرگز نمىتوانند
خود را براى گذشتن از آن آماده كنند و براستى گذشتن از اين گردنه با توجه به
علاقۀ شديدى كه غالب مردم به مال و ثروت دارند كار آسانى نيست.
مجموعۀ اين اعمال خير عبارتند از:آزاد كردن برده،اطعام كردن
در روز گرسنگى «يتيمى از خويشاوندان»يَتِيماً ذٰا مَقْرَبَةٍو يا
مستمندى به خاك افتاده را...
در آيات فوق تأكيد روى يتيمان خويشاوند به خاطر ملاحظۀ
اولويتهاست وگرنه همۀ
[*]يَتِيماً
ذٰا مَقْرَبَةٍ .«يتيمى از خويشاوندان را»بلد15/.