انا فطرتها.«من اين چاه را شكافته و احداث كرده‌ام»،ولى ما امروز معنى فاطر را بهتر از ابن عباس مى‌توانيم به كمك علوم روز دريابيم،زيرا اين تعبير جالبى است كه با دقيقترين نظريات علمى روز با پيدايش جهان هماهنگ است چه اين كه:طبق تحقيقات دانشمندان، عالم بزرگ(مجموعۀ جهان)و عالم كوچكتر(منظومۀ شمسى)همه در آغاز،تودۀ واحدى بودند كه براثر انفجارهاى پى‌درپى از هم شكافته شدند و كهكشانها و منظومه‌ها و كرات به وجود آمدند.

در اوّلين آيۀ سورۀ فاطر مى‌خوانيم:اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ فٰاطِرِ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ ...«ستايش مخصوص خداوندى است كه آفرينندۀ آسمانها و زمين است...».

واژۀ«فاطر»در آيۀ مذكور در اصل به معنى«شكافتن»است،ولى از آنجا كه آفرينش موجودات همانند شكافته شدن ظلمت عدم و بيرون آمدن نور هستى است،اين تعبير در مورد خلقت و آفرينش به كار مى‌رود،مخصوصا با توجه به علوم روز كه مى‌گويد مجموعۀ عالم هستى در آغاز تودۀ واحدى بوده كه تدريجا شكافته شده و بخشهايى از آن جدا گرديده،اطلاق كلمۀ«فاطر»بر ذات پاك خداوند مفهوم تازه‌تر و روشنترى به خود مى‌گيرد.

(ج 171/5،ج 287/10،ج 165/18.)

فطرت:(روم30/.)[*]

در اصل از مادّۀ«فطر»(بر وزن بذر)به معنى«شكافتن چيزى از طول»است و نيز به معنى«خلقت» به‌كاررفته‌است ،گويى به هنگام آفرينش موجودات،پردۀ عدم شكافته مى‌شود و آنها آشكار مى‌گردند.

آيۀ مورد بحث از توحيد فطرى سخن مى‌گويد،مى‌فرمايد:«روى خود را متوجه آيين پاك و خالص پروردگار كن(چرا كه)اين فطرتى است كه خداوند انسانها را برآن آفريده است...».

[*]فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللّٰهِ الَّتِي فَطَرَ النّٰاسَ عَلَيْهٰا...روم30/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3