ف ر ط

فَرَّطْتُم:(يوسف80/.)[*]

از مادّۀ«تفريط»در اصل از«فروط»(بر وزن شروط)به معنى«مقدم شدن»است و هنگامى كه به باب تفعيل درآيد به معنى«كوتاهى در تقدم»خواهد بود و امّا هنگامى كه از باب افعال(افراط)باشد به معنى«اسراف و تجاوز در تقدم»است.

در آيۀ 38 سورۀ انعام مى‌خوانيم:...مٰا فَرَّطْنٰا فِي الْكِتٰابِ مِنْ شَيْءٍ...«...ما هيچ‌چيز را در اين كتاب فروگذار (و در امر آن كوتاهى)نكرديم...».(ج 222/5،ج 47/10.)

مُفْرَطُون:(نحل62/.)[**]

از مادّۀ«فرط»(بر وزن فقط)به معنى«پيشگام و متقدم»است،بنابراين اين واژه در آيۀ مورد بحث به معنى پيشگامان و رهاشدگان در آتش دوزخ آمده و اسم مفعول از«افراط»است و«فرط»(بر وزن شرط)به معنى«پيش افتادن»است،چنان كه در آيۀ 45 سورۀ طه مى‌خوانيم:

قٰالاٰ رَبَّنٰا إِنَّنٰا نَخٰافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنٰا أَوْ أَنْ يَطْغىٰ .«(موسى و هارون)گفتند:پروردگارا! از اين مى‌ترسيم كه او بر ما پيشى بگيرد يا طغيان كند».

لذا به‌همين‌جهت به كسى كه قبل از همه وارد آبگاه مى‌شود يا به كسى كه پيشاپيش كاروان مى‌رود تا آب و مسكن فراهم كند،«فارط»(و«فرط»)گويند(و يا مثلا در دعاى مرگ فرزند كوچك گفته مى‌شود:اللهم اجعله لنا فرطا.«خدايا اين طفل را براى ما پيشاهنگ در بهشت قرار بده»).

در سخنان على(ع)،(پس از بازگشت از ميدان صفين)كه در برابر قبرهاى مردگان

[*]...وَ مِنْ قَبْلُ مٰا فَرَّطْتُمْ فِي يُوسُفَ...«...(و شما همان كسانى هستيد)كه پيش از اين نيز دربارۀيوسف،كوتاهى كرديد...»يوسف80/.

[**]...وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ .«...و آنها از پيشگامان(در آتش دوزخ)هستند»نحل62/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3