نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 412
انْفَجَرَتْ و انْبَجَسَت:(بقره60/.)[*]و(اعراف160/.)[**]
در آيۀ مورد بحث(بقره60/)در مورد جوشيدن آب،تعبير
به«انفجرت»شده، در حالى كه در آيۀ 160 سورۀ اعراف به جاى
آن«انبجست»آمده است(مضمون هر دو آيه ناظر بر حكم الهى دربارۀ يكى ديگر از
معجزات حضرت موسى(ع)است)كه اوّلى به معنى جريان شديد آب است و دومى جريان خفيف و
ملايم.
يا اين كه ممكن است واژۀ دوم اشاره به مرحلۀ ابتدائى
جريان آب باشد،در حالى كه «انفجرت»به مرحلۀ نهايى آنكه شدت جريان آب است
اطلاق شده باشد.
«راغب»در مفردات مىگويد:«انبجاس»در جايى گفته مىشود كه آب از
روزنۀ كوچكى بيرون آيد و«انفجار»به هنگامى گفته مىشود كه از محل وسيعى
بيرون ريزد.اين تعبير با آنچه در بالا گفتيم كاملا سازگار است.(ج 274/1-275.)
از مادّۀ«فجر»چنان كه در پيش هم اشاره كرديم به معنى«شكافتن
وسيع»است و از آنجا كه سپيدۀ صبح پردۀ شب را مىشكافد به آن«فجر»گفته
شده و نيز از آنجا كه ارتكاب گناهان،پردۀ ديانت را مىشكافد به
آن«فجور»اطلاق شده است.
بنابراين به شخص فاسق ازاينرو«فاجر»گفتهاند كه پردۀ حيا و
پاكى را دريده و از
مسير حق خارج شده است و جمع«فاجر»،«فجرة»(عبس42/.)[****]
است و تفاوت آن با
[*]...فَانْفَجَرَتْ
مِنْهُ اثْنَتٰا عَشْرَةَ عَيْناً...«...ناگاه دوازده چشمۀ آب
از آن(سنگ)جوشيد...»بقره/60.