نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 411
چيز
ديگر،و از آنجا كه چشمهها با شكافته شدن زمين بيرون مىريزند اين تعبير در مورد
بيرون آمدن چشمه از زمين نيز بهكاررفتهاست ،همچنان كه
جملۀ«يُفَجِّرُونَ»در آيۀ 6 سورۀ انسان[*]مؤيّد
همين نظر است.
قابل توجه اين كه صيغۀ ثلاثى مجرد آن به معنى شكافتن است،ولى
هنگامى كه به باب تفعيل برده مىشود(همانند آيۀ مورد بحث)معنى تكثير و تشديد
را مىرساند،كما اين كه«تفجير»نسبت به«فجور»نيز از مبالغۀ بيشترى برخوردار
است.(ج 282/12، ج 375/18،ج 351/25.)
فُجِّرَتْ و سُجِّرَتْ:(انفطار3/.)[**]و(تكوير6/.)[***]
.
با توجه به آيات مورد بحث،گرچه امروز تمام درياهاى روى زمين(غير از
درياچهها)به هم ارتباط دارند،ولى به نظر مىرسد كه در آستانۀ قيامت براثر
زلزلههاى شديد،يا متلاشى شدن كوهها و ريختن آنها در درياها چنان درياها پر مىشوند
كه آب سراسر خشكيها را فرامىگيرد و درياها به صورت يك اقيانوس گستردۀ
فراگير در مىآيند.
احتمال ديگرى كه در تفسير اين دو آيه داده شده،اين است كه منظور
از«فُجِّرَت»و «سُجِّرَت»(رك:به مادّۀ سجر)همان انفجار و برافروختگى است كه
اقيانوسها را به يكپارچه از آتش تبديل مىكند،زيرا مىدانيم كه آب از دو عنصر
اكسيژن و هيدروژن تركيب يافته كه هر دو سخت قابل اشتعال است و اگر براثر عواملى آب
درياها چنان تحت فشار قرار گيرد كه تجزيه شوند،آنگاه براثر يك جرقه همگى تبديل به
آتش خواهد شد!(ج 175/26 و 210-211.)
[*]عَيْناً
يَشْرَبُ بِهٰا عِبٰادُ اللّٰهِ يُفَجِّرُونَهٰا
تَفْجِيراً.«از چشمهاى كه بندگان خاص خدا از آنمىنوشند،و از هرجا
بخواهند آن را جارى مىسازند»انسان6/.
[**]وَ
إِذَا الْبِحٰارُ فُجِّرَتْ .«و آن زمان كه درياها به هم پيوسته
شود/انفطار3/.