البته تمام اين سه نوع عقد داراى دو طرف است،منتها در آنجا كه خودش با خودش پيمان مى‌بندد،خويشتن را به منزلۀ دو شخص كه طرفين پيمانند فرض مى‌كند.(ج 243/4-244.)

عقد مكاتبه:(نور33/.)[*]

اسلام،برنامۀ«آزادى تدريجى بردگان»را طرح كرده و به همين دليل از هر فرصتى براى آزاد ساختن آنان استفاده كرده است.يكى از مواد اين برنامه«عقد مكاتبه»است و چون در مكاتبه،قراردادى ميان«مولا»و«عبد»نوشته مى‌شود آن را مكاتبه ناميده‌اند.بنابراين «عقد مكاتبه»يك نوع قرارداد است كه ميان اين دو نفر بسته مى‌شود و عبد موظف مى‌شود كه از طريق كسب آزاد،مالى تهيه كند و به اقساطى كه براى او قابل تحمل باشد به«مولا» بپردازد و آزادى خود را بازيابد و دستور داده شده است كه مجموع اين اقساط بيش از قيمت عبد نباشد.و نيز اگر به عللى عبد از پرداختن اقساط عاجز شد بايد از بيت المال و سهم زكات اقساط او پرداخته و آزاد شود،حتّى بعضى از فقها تصريح كرده‌اند كه اگر زكاتى به مولا تعلق گيرد خود او بايد اقساط بدهى عبد را از باب زكات حساب كند.

اين عقد يك عقد لازم است و هيچ‌يك از طرفين حق فسخ آن را ندارند.(ج 467/14.)

عُقَد:(فلق4/.)[**]

جمع«عقده»به معنى«گره»است و مقصود از آيۀ مورد بحث،زنان ساحره‌اى است كه اورادى را مى‌خواندند و در گره‌هايى مى‌دميدند و به اين وسيله سحر مى‌كردند.آيه

[1]تفسير روح المعانى،ذيل آيۀ مورد بحث.

[*]...وَ الَّذِينَ يَبْتَغُونَ الْكِتٰابَ مِمّٰا مَلَكَتْ أَيْمٰانُكُمْ فَكٰاتِبُوهُمْ ...«...و بردگانى از شما كه تقاضاى مكاتبه(قرار داد مخصوص براى آزاد شدن)را دارند با آنها قرار داد ببنديد...»نور33/.

[**]وَ مِنْ شَرِّ النَّفّٰاثٰاتِ فِي الْعُقَدِ.فلق4/.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3